زمینه و هدف: الاستاز-1 پانکراس (EL-1) یک آنزیم پروتئاز اختصاصی انسانی است که توسط سلول­های آسینار پانکراس تولید می­شود. این آنزیم پایدار است و توسط تجویز درمانی آنزیم­های پانکراس تحت تاثیر قرار نمی­گیرد و با تست­های عملکرد تحریک پانکراس ارتباط خوبی دارد. هدف از اجرای این مطالعه بررسی غلظت الاستاز-1 پانکراس در مدفوع مبتلایان به فیبروز کیستیک CF)) همراه با نارسایی پانکراس با بیماران بدون نارسایی پانکراس و گروه شاهد می­باشد.

مواد و روش کار: در یک مطالعه مورد/شاهدی، 49 نفر در سه گروه شاهد (30 بیمار) و CF بدون نارسایی پانکراس (8 بیمار) و CF با نارسایی پانکراس (11 بیمار) از مراجعان مرکز طبی کودکان تهران در سال 1384 مورد مطالعه قرار گرفتند. ابتلای به CF با استفاده از معیارهای بالینی و آزمایشگاهی (انجام حداقل دو بار تست غلظت کلرید عرق بالای 60 میلی مول در لیتر) ثابت شده و وضعیت عملکرد پانکراس آنها نیز از نظر بالینی و آزمایشگاهی تعیین شده بود. سپس یک نمونه مدفوعی از بیماران مورد ارزیابی از نظر الاستاز-1 پانکراس مدفوعی و ترپیسین قرار گرفتند.

یافته­ها: میانگین غلظت الاستاز-1 پانکراس مدفوعی بیماران در گروه مبتلایان به CF همراه با نارسایی پانکراس به میزان معنی داری از دو گروه شاهد و مبتلایان به CF بدون نارسایی پانکراس پایین تر بود اما بین دو گروه شاهد و مبتلایان به CF بدون نارسایی پانکراس اختلاف معنی داری وجود نداشت. فراوانی کاهش تریپسین در گروه مبتلایان به CF با نارسایی پانکراس به میزان معنی داری از گروه شاهد و مبتلایان به CF بدون نارسایی پانکراس بیشتر است (100% در برابر50% و 50/37%، 004/0=P). بدین ترتیب حساسیت این آزمون 63/52% (با محدوده اطمینان 95% از 26/37% تا 52/67%)، ویژگی این آزمون 100% (با محدوده اطمینان 95% از 12/74% تا 100%) و دقت این آزمون 27/63% (با محدوده اطمینان 95% از 61/50% تا 32/74%) خواهد بود. حساسیت و دقت آزمون الاستاز-1 پانکراس مدفوعی به میزان معنی داری از تریپسین مدفوعی بیشتر است. (001/0P<) اما ویژگی تریپسین از الاستاز-1 پانکراس مدفوعی به میزان معنی دار بالاتر بود (005/0P<).نتیجه گیری و توصیه ­ها: غلظت الاستاز-1 پانکراس مدفوعی در گروه مبتلایان به CF همراه با نارسایی پانکراس به میزان معنی داری از دو گروه شاهد و مبتلایان به CF بدون نارسایی پانکراس پایین تر است. حساسیت و دقت این آزمون نسبت به تریپسین به میزان معنی داری بالاتر است.