پیش زمینه و هدف: دیابت یک بیماری متابولیکی است که بر تمام بدن از جمله دستگاه تناسلی ماده تأثیر می‌گذارد و از عوامل مؤثر در ناباروری می‌باشد. متفورمین از داروهای رایج کنترل قند خون بیماران دیابتی است. هدف این مطالعه بررسی تغییرات فوق ریزبینی فولیکول‌های تخمدانی رت‌های دیابتی و سنجش میزان اثربخشی داروی متفورمین در این زمینه بود.   مواد و روش کار: 36 سر رت ماده بالغ نژاد Sprague-Dawley (210-170گرم) در 3 گروه (کنترل، دیابتی و دیابتی درمان شده با متفورمین) مطالعه شدند. در گروه‌های دوم و سوم، رت‌ها با تزریق mg/kg 45 استرپتوزوتوسین دیابتی و در گروه سوم با mg/kg/day 100 متفورمین منوهیدروکلراید تیمار شدند. در پایان دوره آزمایش، رت‌ها تشریح و تخمدان راست آن‌ها پس از آماده‌سازی، با میکروسکوپ الکترونی عبوری ( TEM ) مطالعه گردیدند.

   یافته‌ها: تغییرات ایجادشده در سلول‌های گرانولوزای فولیکول‌های تخمدانی رت‌های گروه دیابتی در مقایسه با گروه کنترل شامل کوچک و چروکیده شدن سلول گرانولوزا، کوچک شدن، بی‌نظمی شکلی و کاهش فعالیت هسته سلول (متراکم‌تر شدن کروماتین)، کاهش تعداد و ظهور اشکال غیرطبیعی اندامک‌های سیتوپلاسم سلول، تجمع قطرات لیپیدی در سیتوپلاسم، ازهم‌گسیختگی سلول‌های تاج شعاعی و فاصله گرفتن آن‌ها از پرده شفاف است. کاهش تعداد و هموژن ‌شدن میتوکندری‌ها، بالونی شدن کریستاهای برخی از میتوکندری‌ها، تورم شبکه‌های آندوپلاسمی صاف و دانه‌دار از بارزترین تغییرات اندامکی در گروه دیابتی بودند.   بحث و نتیجه‌گیری : دیابت باعث ایجاد تغییرات فرا ساختاری آپوپتوزی در سلول‌های گرانولوزا شده و منجر به آترزی فولیکول‌های در حال رشد خواهد. درمان با متفورمین می‌تواند در ایجاد شرایط بهتر در موارد ذکرشده در بیماران دیابتی مؤثر باشد.