پیش زمینه و هدف: مطالعات نشان دهنده مصرف پایین گروه شیر و فرآورده‌های آن در کلیه افراد خانوارهای ایرانی می‌باشد، مطالعه حاضر با هدف بررسی وضعیت مصرف انواع شیر در استان آذربایجان غربی و عوامل مؤثر در سال‌های 2-1391 انجام گرفت.

روش کار: این مطالعه از نوع توصیفی-مقطعی (Cross-Sectional) می‌باشد که بر روی 650 خانوار استان آذربایجان غربی(ارومیه، مهاباد، خوی و 9 روستای تابع)  به روش نمونه گیری چند مرحله‌ای خوشه‌ای در سال 1392 انجام گرفت. پرسشنامه‌های دموگرافیک و بسامد مصرف شیر با تکنیک مصاحبه با مادر تکمیل شد. مدیریت داده‌ها با استفاده از نرم افزار Access و تجزیه و تحلیل آماری توسط نرم‌افزار SPSS با استفاده از آزمون‌های آماری کای اسکوئر، T-test و ANOVA انجام گرفت.

یافته‌ها: مطالعه حاضر نشان داد که 67درصد خانوارهای مورد بررسی استان آذربایجان غربی آذری، 32درصد کرد و تنها 1درصد سایر قومیت‌ها بودند. بیشترین سطح سواد سرپرست خانوارها ابتدایی/راهنمایی (38درصد)، و شغل آنان کارکن مستقل (37درصد) بود. نتایج بررسی مصرف شیر در خانوارهای مورد بررسی نشان داد، که هر فرد روزانه تقریباً^" نصف لیوان (118میلی لیتر) شیر مصرف می‌کند. پرمصرف‌ترین شیر در خانوارهای شهری و روستایی شیر فله گاو (5/62درصد) بود که متوسط مقدار مصرف آن در شهر و روستا به ترتیب  6/22 ± 6/478 و 4/64 ± 4/730  میلی لیتر در هفته گزارش شد. مصرف شیر در خانوارهای آذری بالاتر از سایر قومیت‌ها بود (05/0 > P). یافته‌ها نشان داد که خانوارهای شهری بیشتر از روستایی شیر یارانه‌ای خریداری می‌کردند، (به ترتیب 55درصد و 20درصد) که پس از قطع یارانه‌ها، خرید شیر در شهر به نصف کاهش پیدا کرده درحالی‌که در روستا با قطع شیر یارانه‌ای خرید شیر عمدتاً با شیر فله جایگزین شده، بنابراین تغییری نکرده است.

بحث و نتیجه‌گیری: در مجموع تحقیق حاضر گویای آن است که پرمصرف‌ترین شیر در خانوارهای استان آذربایجان غربی از نوع فله (گاو) بود که به طور کلی این مقدار مصرف پایین تر از مقدار توصیه شده می‌باشد. مهم‌ترین عوامل مؤثر در مصرف شیر؛ محل سکونت، قومیت، وضعیت اجتماعی- اقتصادی خانوارها بود. به نظر می‌رسد که طراحی و اجرای سیاست‌ها و برنامه‌های کاربردی به منظور افزایش مصرف شیر، فرهنگ سازی در جامعه از طریق رسانه‌ها از سوی سیاست گذاران جامعه بایستی مورد توجه قرار گیرد.