دوره 34، شماره 11 - ( بهمن 1402 )
جلد 34 شماره 11 صفحات 727-719 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Research code: 11217
Ethics code: IR.UMSU.REC.1401.032
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Jabbari R, Ghavamzadeh S, Roosta Y, Rasouli J. COMPARATIVE STUDY OF FOOD INTAKE AND ANTHROPOMETRIC MEASURES OF THE GROUP OF NON-METASTATIC COLORECTAL AND STOMACH CANCER PATIENTS WITH THE GROUP OF HEALTHY PEOPLE. Studies in Medical Sciences 2024; 34 (11) :719-727
URL: http://umj.umsu.ac.ir/article-1-6172-fa.html
URL: http://umj.umsu.ac.ir/article-1-6172-fa.html
جباری راحله، قوام زاده سعید، روستا یوسف، رسولی جواد. بررسی مقایسه‌ای دریافت‌های غذایی و سنجه‌های تن‌سنجی گروه بیماران سرطانی غیرمتاستاتیک کلورکتال و معده با گروه افراد سالم. مجله مطالعات علوم پزشکی. 1402; 34 (11) :719-727
استاد تغذیه، گروه تغذیه، دانشکده پزشکی، مرکز تحقیقات سلامت مواد غذایی و آشامیدنی، دانشگاه علوم پزشکی ارومیه (نویسنده مسئول) ، ghavamzadeh.s@gmail.com
متن کامل [PDF 486 kb]
(121 دریافت)
| چکیده (HTML) (269 مشاهده)
جدول (1): مقایسه مشخصات دموگرافیکی در گروه‌های تحت بررسی جدول # آزمون کای اسکوئر، * سطح معنی‌داری کمتر از 05/0 در نظر گرفته شده است (05/0 >P).PNG)
جدول (2): مقایسه سنجه‌های تن‌سنجی در گروه‌های موردبررسی
.png)
# تحلیل واریانس یک‌طرفه (ANOVA) * سطح معنی‌داری کمتر از 05/0 در نظر گرفته شده است (05/0 >P).
a: ازنظر آماری معنی‌دار با گروه کنترل b: ازنظر آماری معنی‌دار با گروه سرطان کلورکتال
جدول (4): مقایسه پروفایل چربی در گروه‌های تحت بررسی.PNG)
# تحلیل واریانس یک‌طرفه (ANOVA) * سطح معنی‌داری کمتر از 05/0 در نظر گرفته شده است (05/0 >P). a: ازنظر آماری معنی‌دار با گروه کنترل b: ازنظر آماری معنی‌دار با گروه سرطان کلورکتال 1. Mono unsaturated Fatty Acid 2. Polyunsaturated Fatty Acid
جدول (5): رگرسیون چند متغیره خطی برای عوامل تحت بررسی
بحث و نتیجه گیری
بر پایه یافته‌های این مطالعه موردی-شاهدی، بیماران سرطانی دریافت انرژی، کربوهیدرات، پروتئین و چربی کمتری نسبت به گروه کنترل داشتند (05/0 >p). همچنین دریافت‌های یادشده در بیماران سرطانی‌های معده نسبت به هردو گروه کنترل و بیماران سرطانی‌های کلورکتال کمتر بود. عوارض درمان در بسیاری از بیماران سرطان دستگاه گوارش، غذا خوردن را دچار مشکل می‌کند و سوءتغذیه می‌تواند بسترساز خستگی و ضعف در بیماران شود (20). مطالعات اخیر نشان دادند که رژیم غذایی پرانرژی و پرپروتئین می‌تواند تحمل بیماران را نسبت به شیمی‌درمانی افزایش دهد و بیمارانی که انرژی و پروتئین کافی از رژیم غذایی دریافت می‌کنند، ممکن است بتوانند دوز های بالاتری از درمان‌ها را تحمل بکنند (21, 22). در مطالعه حاضر، در گروه کنترل دریافت اسیدهای چرب اشباع، اسیدلینولئیک و اسیداولئیک نسبت به سرطانی‌های کلورکتال و معده بالاتر بود. این دریافت‌های یادشده، در سرطانی‌های معده نسبت به سرطانی‌های کلورکتال کمتر بود. این یافته‌ها نشان می‌دهد که بیماران سرطانی به‌خصوص سرطان معده در معرض دریافت ناکافی مواد مغذی می‌باشند. یک مطالعه اخیر نشان داده است که مصرف اسیدهای چرب غیراشباع در بیماران مبتلابه سرطان دستگاه گوارش که تحت عمل جراحی قرار می‌گیرند، بهبود وضعیت و عملکرد آن‌ها را به‌طور مؤثری تسریع می‌کند. این اسیدهای چرب غیراشباع به‌طور مؤثری سیستم ایمنی را تقویت کرده و پاسخ‌های التهابی را کاهش می‌دهند (23). سنجه‌های تن‌سنجی (نمایه توده بدنی، دور کمر، نسبت دور کمر به باسن) در مطالعه حاضر در گروه کنترل نسبت به سرطانی‌های کلورکتال و معده بالاتر بود و در بین سرطانی‌ها، در بیماران سرطان کلورکتال این سنجه‌ها اندازه بالاتری داشتند. برخی مطالعات نیز از سنجه‌های دور کمر و نسبت دور کمر به باسن برای ارزیابی وضعیت تغذیه‌ای استفاده کردند (24, 25). Ki-Young و همکاران نشان دادند در بیماران سرطان معده با پیشرفت بیماری، نمایه توده بدنی، توده چربی بدن و دریافت انرژی، کربوهیدرات و پروتئین کاهش یافت(26). همچنین برخی مطالعات نشان دادند بیماران سرطانی دچار سوءتغذیه بودند و میزان سوءتغذیه آن‌ها پس از جراحی افزایش داشته است و کاهش دریافت‌های غذایی بر شاخص‌های التهابی مؤثر بوده است (27, 28). یک مطالعه که بر روی بیماران سرطانی سرو گردن، سینه، ریه، معده و کلورکتال انجام شد، نشان داد در ابتدای درمان با رادیوتراپی 31درصد بیماران دچار سوءتغذیه بودند و در پایان درمان این مقدار به 43درصد افزایش پیداکرده بود(1). نتایج مطالعه صورت گرفته توسط Zhang و همکاران بر روی بیماران مبتلابه سرطان دستگاه گوارش نشان داد که 98ی بیماران نیاز به مداخلات تغذیه‌ای و 54درصد بیماران نیاز به بهبود مدیریت علائم مرتبط با تغذیه و حمایت فوری تغذیه‌ای داشتند و بیماران مبتلابه سرطان رکتوم نسبت به بیماران مبتلابه سایر سرطان‌های دستگاه گوارش خطر سوءتغذیه کمتری داشتند(14). یافته‌های مطالعه حاضر نیز نشان داد بیماران سرطانی کلورکتال دریافت‌های غذایی بالاتر از سرطانی‌های معده داشتند. یافته‌های حاصل از مطالعه حاضر نشان داد بیماران سرطان معده و کلورکتال به‌طور معنی‌داری دریافت‌های غذایی پایین‌تر از گروه شاهد دارند. با توجه به اینکه اطلاعات دریافت غذایی بیماران قبل از شروع شیمی‌درمانی جمع‌آوری گردید، اگر در بیماران قبل از شروع درمان ارزیابی تغذیه‌ای انجام بشود و مداخلات تغذیه‌ای مناسب به‌صورت فردی توسط متخصص تغذیه صورت گیرد، بیماران می‌توانند تحمل به درمان بهتری داشته باشند. با توجه به جایگاه ویژه تغذیه در حفظ سلامتی، بالأخص بیماران خاص همانند سرطان‌ها که هم از عوارض درمان و بیماری رنج می‌برند مطالعه حاضر با توجه به بررسی هم‌زمان دو نوع سرطان شایع گوارش و گروه کنترل سالم و تعدد متغیرهای اندازه‌گیری شده دارای مزیت بوده اما با توجه به محدودیت‌های متدولوژیک مانند نبود اطلاعات بیماران تحت بررسی قبل از بیماری و ماهیت انتخاب گروه شاهد که همراهان بیماران بودند تفسیر نتایج باید بااحتیاط و ملاحظات متدولوژیک صورت گیرد.
پیشنهاد‌ها:
مطالعه حاضر اهمیت جایگاه متخصصین تغذیه و گروه‌درمانی و مراقبتی بیماران سرطان را نشان داد و بایستی علاوه بر کنترل وضعیت بیماری و درمان‌های تجویزی، بر وضعیت تغذیه بیماران هم نظارت داشت تا در صورت نیاز مداخلات تغذیه‌ای لازم برای بهبود وضعیت بیماران صورت گیرد. پیشنهاد می‌شود مطالعات آینده به‌صورت آینده‌نگر و پیگیری و نیز اثربخشی مداخلات تغذیه‌ای بر وضعیت بهبود بیماران طراحی و اجرا گردد.
تشکر و قدردانی:
از تمامی کسانی که ما را در این مطالعه یاری فرمودند تشکر و قدردانی می‌کنیم.
حمایت مالی:
این مطالعه با حمایت معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی ارومیه انجام شد.
تضاد منافع:
نویسندگان در ا ین مطالعه هیچ تضاد منافعی نداشتند.
ملاحظات اخلاقی:
مطالعه با کد IR.UMSU.REC.1401.032 مورد تأیید کمیته اخلاق معاونت پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی ارومیه قرارگرفته است.
متن کامل: (39 مشاهده)
مقدمه
سوءتغذیه به‌عنوان یک پدیده همراه در بیماران مبتلابه سرطان مورد اهمیت است (1). وضعیت تغذیه، عامل بسیار مهمی است که تأثیر قابل‌توجهی بر تطابق بیمار با رویکرد درمانی دارد (2). طبق آمارهای منتشرشده مراکز ثبت سرطان در ایران، بدخیمی‌های ناحیه روده بزرگ سومین سرطان شایع در ایران می‌باشند و بروز استانداردشده آن بر اساس سن 6/8 مورد در یک‌صد هزار نفر است (3). میزان بروز استانداردشده سنی سرطان معده در استان‌های غربی ایران روند افزایشی داشته، به‌طوری‌که از 1/6 مورد در 100000 نفر در سال 1379 به 8/10 مورد در سال 1384 افزایش یافته است (4). تومورهای بدخیم دستگاه گوارش دریافت و جذب مواد مغذی را کاهش داده و بسترساز سوءتغذیه می‌شوند (5). سوءتغذیه در بیماران مبتلابه سرطان دستگاه گوارش نتیجه عوامل متعددی ازجمله افزایش متابولیسم ناشی از تومور، مشکل در خوردن و هضم غذا و عوارض جانبی درمان است (1, 6). بیمارانی که با سوءتغذیه مواجه هستند با خطر افزایش عوارض پس از عمل روبه‌رو می‌شوند، ازجمله عفونت که درنتیجه درمان و کیفیت زندگی آن‌ها تأثیر می‌گذارد. این عوارض می‌تواند باعث افزایش مدت‌زمان بستری در بیمارستان و افزایش هزینه‌های مالی و درنهایت کاهش میزان بقا گردند (7). بر اساس تحقیقاتی که انجام‌شده است تقریباً 20 درصد از بیماران مبتلابه سرطان، قبل از رسیدن به مرحله پیشرفته بیماری در اثر سوءتغذیه جان خود را از دست می‌دهند (8, 9). از طرف دیگر اثرات چاقی یا اضافه‌وزن بر عوارض پس از جراحی دستگاه گوارش تا به امروز بحث‌برانگیز به شمار می‌رود. مطالعات صورت گرفته نشان می‌دهد که بیماران سرطانی چاق نیز در خطر سوءتغذیه قرار دارند (10). مطالعات اخیر نشان دادند که در بیماران چاق عوارض بعد از عمل بیشتر است (11, 12). در میان روش‌های مختلف ارزیابی تغذیه، اندازه‌گیری‌های تن‌سنجی، مقادیر نمایه توده بدن (BMI)[1] و درصد کاهش وزن ناخواسته، معمولاً معیارهای سوءتغذیه در محیط بالینی و همچنین نشانگرهای بیوشیمیایی هستند که وضعیت تغذیه بیماران را منعکس می‌کنند (13, 14). نمایه توده بدن 3 دهه است که به‌عنوان یک عامل خطر برای بیماری‌های شایع مانند بیماری‌های قلبی عروقی، دیابت نوع 2 و آرتروز به شمار می‌آید (15). یک مطالعه در سال 2008 با بررسی مطالعات آینده‌نگر، ارتباط میان BMI و افزایش خطر ابتلا به سرطان، ازجمله سرطان‌های دستگاه گوارش را نشان داد (16).
دور کمر (WC)[2] و نسبت دور کمر به باسن (WHR)[3] به‌عنوان ابزاری برای تعیین چاقی شکمی و مقدار توزیع چربی در بدن به‌کاررفته‌اند. حجم مطالعات اپیدمیولوژیکی درباره دور کمر و نسبت دور کمر به باسن و ارتباط آن با سرطان‌های دستگاه گوارش کمتر از حجم مطالعات درباره BMI است. دور کمر یک پیش‌بینی کننده قوی برای خطر برخی سرطان‌ها به‌ویژه آدموکارسینومای کولون نسبت به BMI است (13). هدف از این مطالعه بررسی مقایسه‌ای دریافت‌های غذایی و سنجه‌های تن‌سنجی گروه بیماران سرطانی غیر متاستاتیک کلورکتال و معده با گروه افراد سالم است.
مواد و روش کار
مطالعه حاضر، به‌صورت موردی شاهدی بر روی 167 نفر اجراشده است. موارد شامل مبتلایان به سرطان معده (51 نفر)، سرطان کلورکتال (58 نفر)، گروه شاهد (58 نفر) از بین مراجعه‌کنندگان به بخش‌های انکولوژی بیمارستان امام خمینی (ره) ارومیه و افراد شاهد از بین همراهان این بیماران به تعداد 58 نفر به‌صورت در دسترس و متوالی انتخاب شدند. معیارهای ورود شامل: افراد مبتلابه سرطان معده (غیر متاستاتیک) و افراد مبتلابه سرطان کلورکتال (غیر متاستاتیک)، افراد با محدوده سنی 18 تا 65 سال و معیارهای خروج شامل: سابقه سرطان‌های غیر دستگاه گوارش، بیماران مبتلابه دیابت، بیماران سرطانی معده و کلورکتال متاستاتیک، بیماران در مرحله شیمی‌درمانی فعال و هرگونه اختلال ذهنی و روانی بنا بر اظهار فرد یا سابقه مصرف داروهای روان‌گردان و روان‌پزشکی بوده است. از همه افراد رضایت‌نامه آگاهانه اخذ گردید.
اندازه‌گیری‌ها:
اطلاعات دموگرافیک: شامل (سن، جنس، تحصیلات، تأهل، مصرف سیگار، مصرف الکل، بیماری زمینه‌ای) توسط پرسشنامه اطلاعات فردی جمع‌آوری گردید.
سنجه‌های تن‌سنجی: (نمایه توده بدنی، دور کمر، نسبت دور کمر به دور باسن) برابر با پروتکل و ابزار استاندارد ارزیابی شدند (17). نمایه توده بدنی از طریق فرمول با تقسیم وزن (kg) به مجذور قد (2m) محاسبه گردید (18). دور کمر با متر نواری غیر کشسان در نقطه میان قفسه سینه و بالای استخوان لگن به هنگام بازدم اندازه‌گیری شد و دور باسن نیز با استفاده از همان متر نواری در پهن‌ترین قسمت باسن اندازه‌گیری شد. نسب دور کمر به دور باسن (WHR) از طریق فرمول با تقسیم دور کمر به سانتی‌متر به دور باسن به سانتی‌متر محاسبه گردید (18). قد افراد در وضعیت استاندارد (بدون کفش و در حالتی که پشت پا، باسن، کتف و پس سر مماس با دیوار بود) با متر نواری و با دقت 1/0 سانتی‌متر اندازه‌گیری شد. وزن در وضعیت استاندارد (با کمترین لباس ممکن و بدون کفش) با استفاده از ترازوی دیجیتالی با دقت 1/0 کیلوگرم اندازه‌گیری شد.
اطلاعات دریافت غذایی افراد:. با استفاده از پرسشنامه یادآمد 24 ساعته غذایی سه‌روزه تکمیل گردید. پرسشنامه یادآمد 24 ساعته، بار اول در جلسه مراجعه حضوری افراد توسط محقق پر شد. این پرسشنامه بار دوم از طریق تماس تلفنی محقق با تک‌تک افراد در یک روز غیر تعطیل و بار سوم با تماس تلفنی در یک روز تعطیل تکمیل شد. در بیماران قبل از شروع شیمی‌درمانی اطلاعات دریافت غذایی جمع‌آوری گردید. در همین راستا جهت کاهش خطاهای مربوط به حافظه افراد موردمطالعه از آلبوم مواد غذایی ایرانی که مورد تأیید انیستتو تحقیقات تغذیه‌ای کشور بود استفاده شد (19). اطلاعات ثبت‌شده هرکدام از افراد در پرسشنامه یاد آمد 24 ساعته، با استفاده از نرم‌افزار Nutritionist Ⅳ آنالیز گردید.
آنالیز داده‌ها:
متغیرهای کمی، شاخص‌های مرکزی و پراکندگی (میانگین و انحراف معیار) و برای متغیرهای کیفی (فراوانی و درصد فراوانی) محاسبه و گزارش‌شده است. برای انجام مقایسات بین گروه‌های تحت بررسی آزمون‌های آماری مجذور کای، آنالیز واریانس یک‌طرفه و آزمون‌های تعقیبی ) (Post Hoc Test و همین‌طور برای کنترل اثر عوامل مخدوش‌کننده از تحلیل چند متغیره به روش رگرسیون خطی با روش) (Enter استفاده‌شده است. تحلیل‌های غذایی با استفاده از نرم‌افزار Nutritionist Ⅳ آنالیز گردید. و کلیه تحلیل‌های آماری با استفاده از نرم‌افزار SPSS-21 انجام‌شده است. برای تمامی تحلیل‌های آماری، سطح معنی‌داری برای قضاوت کمتر از 05/0 در نظر گرفته‌شده است (05/0 >p).
یافته‌ها
جدول شماره ۱ مقایسه مشخصات دموگرافیکی گروه‌های تحت بررسی مطالعه را نشان می‌دهد که برحسب نتایج (جنسیت، تحصیلات، مصرف سیگار) بین گروه‌های تحت بررسی دارای اختلاف معنی‌داری بوده است (05/0 >p). جدول شماره ۲ مقایسه متغیرهای تن‌سنجی برحسب گروه‌های تحت بررسی را نشان می‌دهد که میانگین (سن، نمایه توده بدنی، نسبت دور کمر به دور باسن و دور کمر) برحسب گروه‌های تحت بررسی دارای اختلاف آماری معنی‌داری بودند (05/0 >p). جدول شماره ۳ و ۴ مقایسه دریافت‌های غذایی و پروفایل چربی در گروه‌های تحت بررسی را نشان می‌دهد که برحسب نتایج میانگین دریافت انرژی، پروتئین، کربوهیدرات، چربی، اسید چرب [4]PUFA، اسید اولئیک و اسید لینولئیک در بین سه گروه تحت بررسی ازنظر آماری دارای اختلاف معنی‌داری بودند (05/0 >p). با توجه به تعدد متغیرهای تحت بررسی و کنترل اثر عوامل مخدوش‌کننده از تحلیل چند متغیره با استفاده از رگرسیون خطی چند متغیره استفاده گردید که نتایج در جدول شماره ۵ نشان داده‌شده است. بر اساس نتایج دریافت‌های انرژی با متغیرهای جنسیت، گروه شاهد، سرطان کلورکتال، سرطان معده و سابقه بیماری زمینه‌ای دارای ارتباط معنی‌دار بودند (972/0=R،944/0=R2، 939/0= adjust R2 و (05/0 >p)). همچنین برای دریافت پروتئین، متغیرهای گروه کنترل
جنسیت سرطان کلورکتال و معده دارای ارتباط معنی‌داری بودند (947/0 = R 897/0=R2، 888/0=adjust R2 و (05/0 >p)). برای دریافت کربوهیدرات متغیرهای گروه شاهد، گروه سرطان کلورکتال، سرطان معده و بیماری زمینه‌ای دارای ارتباط معنی‌داری بودند (922/0 = R، 849/0=R2، 836/0= adjust R2 و (05/0 >p)). برای دریافت چربی متغیرهای گروه کنترل، گروه سرطان کلورکتال و سرطان معده دارای ارتباط معنی‌دار بودند (902/0 = R، 814/0=R2، 797/0= adjust R2 و (05/0 >p)).
سوءتغذیه به‌عنوان یک پدیده همراه در بیماران مبتلابه سرطان مورد اهمیت است (1). وضعیت تغذیه، عامل بسیار مهمی است که تأثیر قابل‌توجهی بر تطابق بیمار با رویکرد درمانی دارد (2). طبق آمارهای منتشرشده مراکز ثبت سرطان در ایران، بدخیمی‌های ناحیه روده بزرگ سومین سرطان شایع در ایران می‌باشند و بروز استانداردشده آن بر اساس سن 6/8 مورد در یک‌صد هزار نفر است (3). میزان بروز استانداردشده سنی سرطان معده در استان‌های غربی ایران روند افزایشی داشته، به‌طوری‌که از 1/6 مورد در 100000 نفر در سال 1379 به 8/10 مورد در سال 1384 افزایش یافته است (4). تومورهای بدخیم دستگاه گوارش دریافت و جذب مواد مغذی را کاهش داده و بسترساز سوءتغذیه می‌شوند (5). سوءتغذیه در بیماران مبتلابه سرطان دستگاه گوارش نتیجه عوامل متعددی ازجمله افزایش متابولیسم ناشی از تومور، مشکل در خوردن و هضم غذا و عوارض جانبی درمان است (1, 6). بیمارانی که با سوءتغذیه مواجه هستند با خطر افزایش عوارض پس از عمل روبه‌رو می‌شوند، ازجمله عفونت که درنتیجه درمان و کیفیت زندگی آن‌ها تأثیر می‌گذارد. این عوارض می‌تواند باعث افزایش مدت‌زمان بستری در بیمارستان و افزایش هزینه‌های مالی و درنهایت کاهش میزان بقا گردند (7). بر اساس تحقیقاتی که انجام‌شده است تقریباً 20 درصد از بیماران مبتلابه سرطان، قبل از رسیدن به مرحله پیشرفته بیماری در اثر سوءتغذیه جان خود را از دست می‌دهند (8, 9). از طرف دیگر اثرات چاقی یا اضافه‌وزن بر عوارض پس از جراحی دستگاه گوارش تا به امروز بحث‌برانگیز به شمار می‌رود. مطالعات صورت گرفته نشان می‌دهد که بیماران سرطانی چاق نیز در خطر سوءتغذیه قرار دارند (10). مطالعات اخیر نشان دادند که در بیماران چاق عوارض بعد از عمل بیشتر است (11, 12). در میان روش‌های مختلف ارزیابی تغذیه، اندازه‌گیری‌های تن‌سنجی، مقادیر نمایه توده بدن (BMI)[1] و درصد کاهش وزن ناخواسته، معمولاً معیارهای سوءتغذیه در محیط بالینی و همچنین نشانگرهای بیوشیمیایی هستند که وضعیت تغذیه بیماران را منعکس می‌کنند (13, 14). نمایه توده بدن 3 دهه است که به‌عنوان یک عامل خطر برای بیماری‌های شایع مانند بیماری‌های قلبی عروقی، دیابت نوع 2 و آرتروز به شمار می‌آید (15). یک مطالعه در سال 2008 با بررسی مطالعات آینده‌نگر، ارتباط میان BMI و افزایش خطر ابتلا به سرطان، ازجمله سرطان‌های دستگاه گوارش را نشان داد (16).
دور کمر (WC)[2] و نسبت دور کمر به باسن (WHR)[3] به‌عنوان ابزاری برای تعیین چاقی شکمی و مقدار توزیع چربی در بدن به‌کاررفته‌اند. حجم مطالعات اپیدمیولوژیکی درباره دور کمر و نسبت دور کمر به باسن و ارتباط آن با سرطان‌های دستگاه گوارش کمتر از حجم مطالعات درباره BMI است. دور کمر یک پیش‌بینی کننده قوی برای خطر برخی سرطان‌ها به‌ویژه آدموکارسینومای کولون نسبت به BMI است (13). هدف از این مطالعه بررسی مقایسه‌ای دریافت‌های غذایی و سنجه‌های تن‌سنجی گروه بیماران سرطانی غیر متاستاتیک کلورکتال و معده با گروه افراد سالم است.
مواد و روش کار
مطالعه حاضر، به‌صورت موردی شاهدی بر روی 167 نفر اجراشده است. موارد شامل مبتلایان به سرطان معده (51 نفر)، سرطان کلورکتال (58 نفر)، گروه شاهد (58 نفر) از بین مراجعه‌کنندگان به بخش‌های انکولوژی بیمارستان امام خمینی (ره) ارومیه و افراد شاهد از بین همراهان این بیماران به تعداد 58 نفر به‌صورت در دسترس و متوالی انتخاب شدند. معیارهای ورود شامل: افراد مبتلابه سرطان معده (غیر متاستاتیک) و افراد مبتلابه سرطان کلورکتال (غیر متاستاتیک)، افراد با محدوده سنی 18 تا 65 سال و معیارهای خروج شامل: سابقه سرطان‌های غیر دستگاه گوارش، بیماران مبتلابه دیابت، بیماران سرطانی معده و کلورکتال متاستاتیک، بیماران در مرحله شیمی‌درمانی فعال و هرگونه اختلال ذهنی و روانی بنا بر اظهار فرد یا سابقه مصرف داروهای روان‌گردان و روان‌پزشکی بوده است. از همه افراد رضایت‌نامه آگاهانه اخذ گردید.
اندازه‌گیری‌ها:
اطلاعات دموگرافیک: شامل (سن، جنس، تحصیلات، تأهل، مصرف سیگار، مصرف الکل، بیماری زمینه‌ای) توسط پرسشنامه اطلاعات فردی جمع‌آوری گردید.
سنجه‌های تن‌سنجی: (نمایه توده بدنی، دور کمر، نسبت دور کمر به دور باسن) برابر با پروتکل و ابزار استاندارد ارزیابی شدند (17). نمایه توده بدنی از طریق فرمول با تقسیم وزن (kg) به مجذور قد (2m) محاسبه گردید (18). دور کمر با متر نواری غیر کشسان در نقطه میان قفسه سینه و بالای استخوان لگن به هنگام بازدم اندازه‌گیری شد و دور باسن نیز با استفاده از همان متر نواری در پهن‌ترین قسمت باسن اندازه‌گیری شد. نسب دور کمر به دور باسن (WHR) از طریق فرمول با تقسیم دور کمر به سانتی‌متر به دور باسن به سانتی‌متر محاسبه گردید (18). قد افراد در وضعیت استاندارد (بدون کفش و در حالتی که پشت پا، باسن، کتف و پس سر مماس با دیوار بود) با متر نواری و با دقت 1/0 سانتی‌متر اندازه‌گیری شد. وزن در وضعیت استاندارد (با کمترین لباس ممکن و بدون کفش) با استفاده از ترازوی دیجیتالی با دقت 1/0 کیلوگرم اندازه‌گیری شد.
اطلاعات دریافت غذایی افراد:. با استفاده از پرسشنامه یادآمد 24 ساعته غذایی سه‌روزه تکمیل گردید. پرسشنامه یادآمد 24 ساعته، بار اول در جلسه مراجعه حضوری افراد توسط محقق پر شد. این پرسشنامه بار دوم از طریق تماس تلفنی محقق با تک‌تک افراد در یک روز غیر تعطیل و بار سوم با تماس تلفنی در یک روز تعطیل تکمیل شد. در بیماران قبل از شروع شیمی‌درمانی اطلاعات دریافت غذایی جمع‌آوری گردید. در همین راستا جهت کاهش خطاهای مربوط به حافظه افراد موردمطالعه از آلبوم مواد غذایی ایرانی که مورد تأیید انیستتو تحقیقات تغذیه‌ای کشور بود استفاده شد (19). اطلاعات ثبت‌شده هرکدام از افراد در پرسشنامه یاد آمد 24 ساعته، با استفاده از نرم‌افزار Nutritionist Ⅳ آنالیز گردید.
آنالیز داده‌ها:
متغیرهای کمی، شاخص‌های مرکزی و پراکندگی (میانگین و انحراف معیار) و برای متغیرهای کیفی (فراوانی و درصد فراوانی) محاسبه و گزارش‌شده است. برای انجام مقایسات بین گروه‌های تحت بررسی آزمون‌های آماری مجذور کای، آنالیز واریانس یک‌طرفه و آزمون‌های تعقیبی ) (Post Hoc Test و همین‌طور برای کنترل اثر عوامل مخدوش‌کننده از تحلیل چند متغیره به روش رگرسیون خطی با روش) (Enter استفاده‌شده است. تحلیل‌های غذایی با استفاده از نرم‌افزار Nutritionist Ⅳ آنالیز گردید. و کلیه تحلیل‌های آماری با استفاده از نرم‌افزار SPSS-21 انجام‌شده است. برای تمامی تحلیل‌های آماری، سطح معنی‌داری برای قضاوت کمتر از 05/0 در نظر گرفته‌شده است (05/0 >p).
یافته‌ها
جدول شماره ۱ مقایسه مشخصات دموگرافیکی گروه‌های تحت بررسی مطالعه را نشان می‌دهد که برحسب نتایج (جنسیت، تحصیلات، مصرف سیگار) بین گروه‌های تحت بررسی دارای اختلاف معنی‌داری بوده است (05/0 >p). جدول شماره ۲ مقایسه متغیرهای تن‌سنجی برحسب گروه‌های تحت بررسی را نشان می‌دهد که میانگین (سن، نمایه توده بدنی، نسبت دور کمر به دور باسن و دور کمر) برحسب گروه‌های تحت بررسی دارای اختلاف آماری معنی‌داری بودند (05/0 >p). جدول شماره ۳ و ۴ مقایسه دریافت‌های غذایی و پروفایل چربی در گروه‌های تحت بررسی را نشان می‌دهد که برحسب نتایج میانگین دریافت انرژی، پروتئین، کربوهیدرات، چربی، اسید چرب [4]PUFA، اسید اولئیک و اسید لینولئیک در بین سه گروه تحت بررسی ازنظر آماری دارای اختلاف معنی‌داری بودند (05/0 >p). با توجه به تعدد متغیرهای تحت بررسی و کنترل اثر عوامل مخدوش‌کننده از تحلیل چند متغیره با استفاده از رگرسیون خطی چند متغیره استفاده گردید که نتایج در جدول شماره ۵ نشان داده‌شده است. بر اساس نتایج دریافت‌های انرژی با متغیرهای جنسیت، گروه شاهد، سرطان کلورکتال، سرطان معده و سابقه بیماری زمینه‌ای دارای ارتباط معنی‌دار بودند (972/0=R،944/0=R2، 939/0= adjust R2 و (05/0 >p)). همچنین برای دریافت پروتئین، متغیرهای گروه کنترل
جنسیت سرطان کلورکتال و معده دارای ارتباط معنی‌داری بودند (947/0 = R 897/0=R2، 888/0=adjust R2 و (05/0 >p)). برای دریافت کربوهیدرات متغیرهای گروه شاهد، گروه سرطان کلورکتال، سرطان معده و بیماری زمینه‌ای دارای ارتباط معنی‌داری بودند (922/0 = R، 849/0=R2، 836/0= adjust R2 و (05/0 >p)). برای دریافت چربی متغیرهای گروه کنترل، گروه سرطان کلورکتال و سرطان معده دارای ارتباط معنی‌دار بودند (902/0 = R، 814/0=R2، 797/0= adjust R2 و (05/0 >p)).
جدول (1): مقایسه مشخصات دموگرافیکی در گروه‌های تحت بررسی جدول # آزمون کای اسکوئر، * سطح معنی‌داری کمتر از 05/0 در نظر گرفته شده است (05/0 >P)
a: ازنظر آماری معنی‌دار با گروه کنترل b: ازنظر آماری معنی‌دار با گروه سرطان کلورکتال
جدول (4): مقایسه پروفایل چربی در گروه‌های تحت بررسی
جدول (5): رگرسیون چند متغیره خطی برای عوامل تحت بررسی
بحث و نتیجه گیری
بر پایه یافته‌های این مطالعه موردی-شاهدی، بیماران سرطانی دریافت انرژی، کربوهیدرات، پروتئین و چربی کمتری نسبت به گروه کنترل داشتند (05/0 >p). همچنین دریافت‌های یادشده در بیماران سرطانی‌های معده نسبت به هردو گروه کنترل و بیماران سرطانی‌های کلورکتال کمتر بود. عوارض درمان در بسیاری از بیماران سرطان دستگاه گوارش، غذا خوردن را دچار مشکل می‌کند و سوءتغذیه می‌تواند بسترساز خستگی و ضعف در بیماران شود (20). مطالعات اخیر نشان دادند که رژیم غذایی پرانرژی و پرپروتئین می‌تواند تحمل بیماران را نسبت به شیمی‌درمانی افزایش دهد و بیمارانی که انرژی و پروتئین کافی از رژیم غذایی دریافت می‌کنند، ممکن است بتوانند دوز های بالاتری از درمان‌ها را تحمل بکنند (21, 22). در مطالعه حاضر، در گروه کنترل دریافت اسیدهای چرب اشباع، اسیدلینولئیک و اسیداولئیک نسبت به سرطانی‌های کلورکتال و معده بالاتر بود. این دریافت‌های یادشده، در سرطانی‌های معده نسبت به سرطانی‌های کلورکتال کمتر بود. این یافته‌ها نشان می‌دهد که بیماران سرطانی به‌خصوص سرطان معده در معرض دریافت ناکافی مواد مغذی می‌باشند. یک مطالعه اخیر نشان داده است که مصرف اسیدهای چرب غیراشباع در بیماران مبتلابه سرطان دستگاه گوارش که تحت عمل جراحی قرار می‌گیرند، بهبود وضعیت و عملکرد آن‌ها را به‌طور مؤثری تسریع می‌کند. این اسیدهای چرب غیراشباع به‌طور مؤثری سیستم ایمنی را تقویت کرده و پاسخ‌های التهابی را کاهش می‌دهند (23). سنجه‌های تن‌سنجی (نمایه توده بدنی، دور کمر، نسبت دور کمر به باسن) در مطالعه حاضر در گروه کنترل نسبت به سرطانی‌های کلورکتال و معده بالاتر بود و در بین سرطانی‌ها، در بیماران سرطان کلورکتال این سنجه‌ها اندازه بالاتری داشتند. برخی مطالعات نیز از سنجه‌های دور کمر و نسبت دور کمر به باسن برای ارزیابی وضعیت تغذیه‌ای استفاده کردند (24, 25). Ki-Young و همکاران نشان دادند در بیماران سرطان معده با پیشرفت بیماری، نمایه توده بدنی، توده چربی بدن و دریافت انرژی، کربوهیدرات و پروتئین کاهش یافت(26). همچنین برخی مطالعات نشان دادند بیماران سرطانی دچار سوءتغذیه بودند و میزان سوءتغذیه آن‌ها پس از جراحی افزایش داشته است و کاهش دریافت‌های غذایی بر شاخص‌های التهابی مؤثر بوده است (27, 28). یک مطالعه که بر روی بیماران سرطانی سرو گردن، سینه، ریه، معده و کلورکتال انجام شد، نشان داد در ابتدای درمان با رادیوتراپی 31درصد بیماران دچار سوءتغذیه بودند و در پایان درمان این مقدار به 43درصد افزایش پیداکرده بود(1). نتایج مطالعه صورت گرفته توسط Zhang و همکاران بر روی بیماران مبتلابه سرطان دستگاه گوارش نشان داد که 98ی بیماران نیاز به مداخلات تغذیه‌ای و 54درصد بیماران نیاز به بهبود مدیریت علائم مرتبط با تغذیه و حمایت فوری تغذیه‌ای داشتند و بیماران مبتلابه سرطان رکتوم نسبت به بیماران مبتلابه سایر سرطان‌های دستگاه گوارش خطر سوءتغذیه کمتری داشتند(14). یافته‌های مطالعه حاضر نیز نشان داد بیماران سرطانی کلورکتال دریافت‌های غذایی بالاتر از سرطانی‌های معده داشتند. یافته‌های حاصل از مطالعه حاضر نشان داد بیماران سرطان معده و کلورکتال به‌طور معنی‌داری دریافت‌های غذایی پایین‌تر از گروه شاهد دارند. با توجه به اینکه اطلاعات دریافت غذایی بیماران قبل از شروع شیمی‌درمانی جمع‌آوری گردید، اگر در بیماران قبل از شروع درمان ارزیابی تغذیه‌ای انجام بشود و مداخلات تغذیه‌ای مناسب به‌صورت فردی توسط متخصص تغذیه صورت گیرد، بیماران می‌توانند تحمل به درمان بهتری داشته باشند. با توجه به جایگاه ویژه تغذیه در حفظ سلامتی، بالأخص بیماران خاص همانند سرطان‌ها که هم از عوارض درمان و بیماری رنج می‌برند مطالعه حاضر با توجه به بررسی هم‌زمان دو نوع سرطان شایع گوارش و گروه کنترل سالم و تعدد متغیرهای اندازه‌گیری شده دارای مزیت بوده اما با توجه به محدودیت‌های متدولوژیک مانند نبود اطلاعات بیماران تحت بررسی قبل از بیماری و ماهیت انتخاب گروه شاهد که همراهان بیماران بودند تفسیر نتایج باید بااحتیاط و ملاحظات متدولوژیک صورت گیرد.
پیشنهاد‌ها:
مطالعه حاضر اهمیت جایگاه متخصصین تغذیه و گروه‌درمانی و مراقبتی بیماران سرطان را نشان داد و بایستی علاوه بر کنترل وضعیت بیماری و درمان‌های تجویزی، بر وضعیت تغذیه بیماران هم نظارت داشت تا در صورت نیاز مداخلات تغذیه‌ای لازم برای بهبود وضعیت بیماران صورت گیرد. پیشنهاد می‌شود مطالعات آینده به‌صورت آینده‌نگر و پیگیری و نیز اثربخشی مداخلات تغذیه‌ای بر وضعیت بهبود بیماران طراحی و اجرا گردد.
تشکر و قدردانی:
از تمامی کسانی که ما را در این مطالعه یاری فرمودند تشکر و قدردانی می‌کنیم.
حمایت مالی:
این مطالعه با حمایت معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی ارومیه انجام شد.
تضاد منافع:
نویسندگان در ا ین مطالعه هیچ تضاد منافعی نداشتند.
ملاحظات اخلاقی:
مطالعه با کد IR.UMSU.REC.1401.032 مورد تأیید کمیته اخلاق معاونت پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی ارومیه قرارگرفته است.
نوع مطالعه: پژوهشي(توصیفی- تحلیلی) |
موضوع مقاله:
تغذیه
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
