دوره 34، شماره 3 - ( 3-1402 )
جلد 34 شماره 3 صفحات 138-128 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Research code: IR.IAU.B.REC.1401.070
Ethics code: IR.IAU.B.REC.1401.070
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Sajadifar S, Rezakhani S, Behboodi M. PRESENTING A FAMILY FUNCTION PREDICTION MODEL BASED ON BEHAVIORAL BRAIN SYSTEMS IN WOMEN; THE MEDIATING ROLE OF PRIMARY MALADAPTIVE SCHEMAS WITH STRUCTURAL EQUATION MODELING APPROACH. Studies in Medical Sciences 2023; 34 (3) :128-138
URL: http://umj.umsu.ac.ir/article-1-5961-fa.html
URL: http://umj.umsu.ac.ir/article-1-5961-fa.html
سجادی فر سارا، رضاخانی سیمین‌دخت، بهبودی معصومه. ارائه مدل پیش‌بینی عملکرد خانواده براساس سیستم‌های مغزی رفتاری در زنان؛ نقش میانجیگر طرحوارههای ناسازگاراولیه با رویکرد مدل‌یابی معادلات ساختاری. مجله مطالعات علوم پزشکی. 1402; 34 (3) :128-138
استادیار گروه مشاوره، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران (نویسنده مسئول) ، rezakhani@riau.ac.ir
واژه‌های کلیدی: سیستم‌های مغزی رفتاری، طرحوارههای ناسازگار اولیه، عملکرد خانواده، مدل‌یابی، معادلات ساختاری
متن کامل [PDF 646 kb]
(1613 دریافت)
| چکیده (HTML) (1915 مشاهده)
شکل (1): مدل اندازه گیری با استفاده از داده‌های استاندارد
متن کامل: (958 مشاهده)
مقدمه
خانواده اولین و مهم‌ترین نهاد اجتماعی است که پایه و اساس جامعه را تشکیل می‌دهد. سطح و شاخص‌های عملکرد خانواده در تحقق وظایف خویش، شاخص مناسبی جهت ارزیابی عملکرد جامعه است. هر چه خانواده دارای عملکرد خوب و سالم‌تری باشد، به همان نسبت ثبات و سلامت جامعه بیشتر تأمین شده است و برعکس هر چه خانواده از عملکرد بدتر و آشفته‌تری برخوردار باشد، به همان نسبت سلامت جامعه بیشتر تهدید شــده است (1). ازنظر ستیر[1] خانواده هسته اصلی همه نهادهای جامعه اســت (2).
مینوچین، در مدل ســاختاری کارکرد خانواده به توصیف شش جنبه از ساختار خانواده می‌پردازد که عبارت‌اند از: ساختار خانواده، انعطاف‌پذیری، منبع، محیط زندگی، مرحله رشــدی و رابطه علائم بیمار با الگوهای تعاملی خانواده که درمانگر با وارد شــدن به ســاختار خانواده در طول درمان به شناخت آن‌ها دست می‌یابد. این رویکرد شیوه‌های درک سیســتم‌های اصلی و فرعی خانواده و مرزهای آن را نیز به درمانگر یادآور می‌شود (3).
درواقع، خانواده همواره یکی از اصلی‌ترین عوامل محیطی مؤثر بر رشد و رفتارهـای افراد بـه شمار می‌رود و عنصری اسـت کـه می‌توانـد محافظت‌کننده و یا خطرساز باشد (4). اولسـون[2] کارکرد خانواده را به دو بعد متوازن و نامتوازن تقسیم و انعطاف‌پذیری و انسجام خانواده در یک طیف بررسی کرد (5). شوارتز، پانتین، پـرادو، سـالیوان و شـاپوچنیک[3] در بررسی رابطه بین کارکرد خانواده، هویت و مشکلات رفتاری اعضای خانواده، به رابطه مستقیم و غیرمسـتقیم (از طریق هویت) کارکرد خانواده و مشکلات رفتـاری پـی بردنـد (6). همچنـین داج و پتیت[4] عنوان کرده‌اند که فرآیندهای محیطـی روی فرآینـدهای درونـی اعضا تـأثیر می‌گذارند و پیش‌فرض‌های او را در رابطه با انواع مشخصی از رفتار تعدیل می‌کنند (7).
عوامل زیستی نیز همواره به‌عنوان یکـی از عوامـل تعیین‌کننده رفتارهـای مشـکل‌زا موردتوجه پژوهشگران قرار داشته است (8). یکـی از نظریات مورد قبول حوزه ژنتیک و شخصیت در روانشناسی، نظریه سیستم‌های مغزی-رفتـاری گـری[5] (9) درباره شخصیت است که نقش ژنتیک در درگیـری فـرد در رفتارهـای آسـیب‌زا را بـه خـوبی پیش‌بینی می‌کند. گری از شخصیت یک الگوی زیستی ارائه می‌دهد که شامل سه سیستم مغزی رفتاری است: سیستم فعالسازی رفتاری[6]، سیستم بازداری رفتاری[7] و سیسـتم سـتیز و گریـز[8].
پژوهش‌ها نقش سیستم فعالسازی رفتاری و سیستم بازداری رفتاری در گرایش به رفتارهای مشکل زا را تأیید کرده‌اند. در این رابطه پژوهش ورمیرش و همکاران [9] (10) نشان دادند که فعالیت بیشتر سیستم فعالسازی رفتاری بـا احتمـال بـروز رفتارهـای پرخطـر در افـراد رابطـه مستقیم دارد.
در زمینه رشد شناختی، طرح‌واره یک نقشه‌ی شناختی است که‌ی با تجارب زندگی فرد شکل گرفته‌ی و روند تفسیر اطلاعات و حل مسئله‌ی فرد را هدایت می‌کند. با این حال در روانشناسی طرحوارهها به‌عنوان یک اصل سازمان بخش در نظر گرفته می‌شود که برای درک تجارب زندگی فرد ضروری است (11). طرحوارهها در اوایل زندگی شکل می‌گیرند، به حرکت خود ادامه می‌دهند و خودشان را به تجارب بعدی زندگی می‌چسبانند، حتی اگر هیچ کاربرد دیگری نداشته باشند. این مسئله همان چیزی است که از آن گاهی اوقات به‌عنوان نیاز به هماهنگی شناختی یاد می‌شود، یعنی حفظ دیدگاهی با ثبات درباره خود و دیگران، حتی اگر این دیدگاه نادرست یا تحریف شده باشد (12). با توجه به این تعریف، طرحوارهها ممکن است مثبت یا منفی، سازگار یا ناسازگار باشند و در دوران کودکی یا بعدتر در زندگی تشکیل شوند (13).
حال اگر طرحوارهها در خصوص زنان با خلق بایین بررسی شود به این نتیجه می‌توان رسید که گاها خلق افسرده هیجان‌های افراد را محکوم به طرح‌واره بی‌رمقی و بی حوصلگی می‌کند و باعث افت فعالیت افراد می‌شود که این موضوع در تحقیقات متعدد به اثبات رسیده است و بین طرحوارههای ناسازگار اولیه و خلق بایین همبستگی مثبت و معناداری وجود داشته است (14). همچنین در یک مطالعه طولی 3 ساله پایایی نگرش‌های کژکار و طرحوارههای ناسازگار اولیه را در افراد مبتلا به افسردگی بررسی شد. نتایج نشان داد که طرحوارههای ناسازگار اولیه و افسردگی در طول زمان پایدار هستند و می‌تواند عامل آسیب پذیری باشد (15).
با در نظر گرفتن اینکه تحقیقات اندکی به بررسی نقش عملکرد خانواده در مشکلات روانی، به خصوص در زنان، پرداخته است، بررسی عوامل و راهکارهای مؤثر بر کیفیت زندگی در این قشر آسیب‌پذیر ضروری می‌رسد. بدون شک، هرگونه اقدام در زمینه بهبود عملکرد خانواده در بین زنان نیازمند شناخت عوامل مؤثر بر آن است. با توجه به اینکه تاکنون پژوهشی در مورد مدل پیش‌بینی عملکرد خانواده انجام نشده و همچنین با توجه به اهمیت خانواده، یک مطالعه با هدف ارائه مدل پیش‌بینی عملکرد خانواده بر پایه سیستم‌های مغزی رفتاری در زنان، به عنوان نقش میانجی طرحوارههای ناسازگار اولیه با رویکرد مدل‌یابی معادلات ساختاری انجام شده است.
مواد و روش‌ها
روش پژوهش حاضر توصیفی-همبستگی و از نوع مقطعی بود. جامعه آماری پژوهش تشکیل شده از تمام زنان متاهلی بود که حداقل سه سال از ازدواج آن‌ها گذشته بود و در ماه‌های تیر تا آبان ۱۳۹۸ به فرهنگسراهای منطقه ۱ شهر تهران مراجعه کرده بودند.
در این تحقیق، حجم نمونه با استفاده از فرمول هویت و کرامر محاسبه شد و تعداد ۳۲۴ زن متأهل به عنوان نمونه در نظر گرفته شد. روش نمونه‌گیری در دسترس بود. معیار ورود به مطالعه شامل: داشتن حداقل سه سال تجربه زندگی مشترک، داشتن حداقل مدرک سوم راهنمایی، عدم مصرف مواد مخدر و داروهای روان‌گردان (براساس گزارش شخصی)، عدم بیماری‌های حاد و مزمن جسمی (براساس گزارش شخصی) و عدم شرکت همزمان در برنامه‌های درمانی و دریافت مشاوره فردی یا دارو درمانی و معیارهای خروج شامل ابتلا به اختلالات روانی و شخصیتی (براساس گزارش شخصی)، داشتن بیماری‌های حاد و مزمن جسمی (براساس گزارش شخصی)، مصرف مواد مخدر و داروهای روان‌گردان (براساس گزارش شخصی) و شرکت همزمان در برنامه‌های درمانی و دریافت مشاوره فردی یا دارو درمانی بود.
برای جمع‌آوری داده‌ها، بعد از هماهنگی با مسئولان فرهنگسرا، کلاس‌هایی با بیشترین تعداد و بالاترین نفرات زنان متأهل انتخاب شدند و پس از جلب رضایت مربیان کلاس‌ها، پژوهشگر با حضور در کلاس با توجه به شروط و ضوابط پژوهش، پس از تأکید بر رعایت اصول اخلاق پژوهش و جلب رضایتنامه شفاهی زنان، پرسشنامه‌ها به صورت فرد به فرد تکمیل شدند.
پرسشنامه‌های پژوهش شامل:
پرسشنامه‌های کارکرد خانواده[10] اپشتین، بالدوین و بیشاپ (FFMQ): در سـال 1983 توسـط اپشتین، بالدوین و بیشاپ بـه منظـور سـنجش عملکـرد خانـواده بـر اسـاس الگـوی مـک مسـتر تدوین شـد (16). ایـن ابـزار درک هریک از اعضـاء خانـواده از عملکـرد خانواده را بـه صـورت خودگزارشـی مـی‌سـنجد. این پرسشـنامه دارای 60 سـؤال در 7 بعـد شـامل عملکـرد عمومـی 12 ســؤال، حــل مســئله 6 ســؤال، ارتبــاط 9 ســؤال، نقــش‌ها 11 سـؤال، آمیختگـی عاطفـی 7 سـؤال، کنتـرل رفتـار 9 سـؤال، و پاســخ‌دهــی عاطفــی 6 ســؤال می‌باشــد. نمــره گــذاری در ایــن پرسشـنامه بـر اسـاس مقیـاس چهـار درجه‌ای لیکـرت کاملاً موافقــم (2)؛ موافقم (2)؛ مخالفم (3) و کاملاً مخالفم (4) صـورت مـی‌گیـرد. نقطـه بـرش ایـن پرسشـنامه بـرای عملکـرد کلـی عـدد 2 مـی‌باشـد. کسـب نمـره بالاتر نشـانه کارکـرد ناسـالم اسـت. از نظــر روایــی و پایایــی در مطالعــات قبلــی مشــخص شــد کــه تمـام هفـت مقیـاس درونـی آن همسـانی درونـی قابـل توجهـی دارنــد (آلفــای کرونبــاخ ۷۲/۰ تــا ۹۲/0) اعتبــار و بازآزمایــی آن در عــرض یــک هفتــه رضایــت بخــش بــود (۶۶/۰ تــا ۷۶/0). در پژوهــش ملــک خســروی که در سال 1382 انجام شد، بیــن خــرده مقیــاس‌های آن آلفــای کرونبــاخ ۵۱/۰ تــا ۹۴/۰ بــه دســت آمــد و همچنیــن بیـن تمـام خـرده مقیاس‌ها و عملکـرد کلـی خانـواده همسـبتگی ۴۷/۰ تـا ۹۷/۰ بـه دسـت آمـد (17).
فرم کوتاه پرسشنامه طرح‌واره یانگ (SF-YSQ): ایـن مقیاس را یانگ در سال 1998 ساخته اسـت. (18) ایـن پرسـشنامـه دارای 75 ماده است و بر پایه یافته‌های اشـمیت و همکـاران (1995) پانزده طرح‌واره غیرانطباقی اولیه را ارزیابی می‌کنـد. هـرمـاده به کمک شش گزینه درجه بندی می‌شود (یک=کاملاً درمـورد من نادرست است؛ تا شش =کاملاً مرا توصیف می‌کنـد). نمـره بـالا در یـک خـرده مقیـاس معـین احتمـال بیـشتر وجـود یـک طرح‌واره غیرانطبـاقی را بـرای آن فـرد نـشان مـی‌دهـد. اعتبـار مقیاس به وسیله آلفـای کرونبـاخ بـرای کـل آزمـون 96/0 و بــرای تمــام خــرده مقیــاس‌هــا بــالاتراز 80/0 بــود (18). در مطالعه رسول زاده طباطبایی و اصفهنیان (19) اعتبار مقیاس به وسیله آلفای کرونباخ برای همه خرده مقیاس‌ها در دامنه 90-62 به دست آمـد ودقـت در طبقـه بنـدی آزمـودنی‌هـا 87/0 اســت کــه نــشان‌دهنــده روایــی تشخیــصی ایــن مقیــاس می‌باشد.
مقیاس سیستم فعال‌ساز و بازداری رفتاری کارور و وایت (BIS/BAS): مقیاس کارور و وایت (1994) یک مقیاس خود گزارش دهی ۲۴ سؤالی است. زیرمقیاس BIS در این مقیاس شامل هفت گویه است که حساسیت سیستم بازداری رفتاری را در پاسخ به نشانه‌های تهدید اندازه می‌گیرد. از طرفی زیرمقیاس BAS نیز شامل ۱۳ گویه است که حساسیت سیستم فعالسازی رفتاری را ارزیابی می‌کند. BIS در این مقیاس خود شامل سه خرده مقیاس: سائق (۴ سؤال) ؛ پاسخدهی به پاداش (۵ سؤال) و جستجوی سرگرمی (۴ سؤال) است. چهار گویه اضافی به‌عنوان آیتم‌های پوششی در مقیاس آورده شده که نقشی در ارزیابی BIS/BAS ندارند. گویه‌ها روی یک مقیاس چهار درجه‌ای توسط آزمودنی رتبه بندی می‌شود. کارور و وایت (20) ثبات درونی زیر مقیاس BIS را ۷۴/۰ و ثبات درونی BAS را ۷۱/۰ گزارش کرده‌اند. خصوصیات روان سنجی نسخه فارسی این مقیاس در ایران توسط محمدی در دانشجویان شیرازی مطلوب گزارش شده است. اعتبار به روش باز آزمایی برای مقیاس BAS، 86/0 و برای زیر مقیاس BIS 71/۰ گزارش کرده است (21). عبدالهی مجارشین (22) اعتبار این مقیاس را به روش بازآزمایی برای مقیاس BAS ۷۸/۰ و برای زیر مقیاس BIS ۸۱/۰ گزارش نموده است.
در تحقیق حاضر ضریب پایانی پرسشنامه‌های کارکرد خانواده، پرسشنامه طرح‌واره یانگ و مقیاس سیستم فعال‌ساز و بازداری رفتاری به ترتیب 83/0، 87/0 و 94/0 به دست آمد. در نهایت، داده‌های به دست آمده به کمک نرم‌افزار SPSS و AMOS 21 با طراحی جداول و آزمون‌های آماری تجزیه‌وتحلیل شد.
پیش‌فرض‌های اجرای تحلیل مسیر:
روابط بین متغیرهای باهم، خطی باشد. روابط بین متغیرها علی باشد، جریان علیت در دستگاه یک‌طرفه است و مقیاس علی اندازه گیری فاصله‌ای است که در تمامی‌این موارد برای این مدل تأیید می‌شود. در نهایت برای در نظرگرفتن ملاحظات اخلاقی به شرکت کنندگان اطمینان داده شد که اطلاعات آنان محرمانه خواهد ماند و نتایج پرسشنامه‌ها تنها در امر پژوهش استفاده خواهد شد.
یافته‌ها
در این پژوهش 324 شرکت‌کننده با میانگین و انحراف استاندارد سنی 74/40 و 73/9 حضور داشتند. شرکت کنندگان میانگین و انحراف استاندارد سال‌های زندگی مشترک با همسر خود را به ترتیب 72/9 و 41/11 اعلام نمودند. میزان تحصیلات 48 نفر (8/14 درصد) از شرکت کنندگان زیر دیپلم، 81 نفر (25 درصد) دیپلم، 10 نفر (1/3 درصد) فوق دیپلم، 171 نفر (8/52 درصد) لیسانس و 14 نفر (3/4 درصد) بالاتر از لیسانس بود. در نهایت 33 نفر (2/10 درصد) از شرکت کنندگان فاقد فرزند، 126 نفر (9/38 درصد) یک فرزند، 108 نفر (3/33 درصد) دو فرزند و 46 نفر (2/14 درصد) بیشتر از 2 فرزند داشتند و 11 نفر از شرکت کنندگان تعداد فرزندان خود را مشخص نکردند.
خانواده اولین و مهم‌ترین نهاد اجتماعی است که پایه و اساس جامعه را تشکیل می‌دهد. سطح و شاخص‌های عملکرد خانواده در تحقق وظایف خویش، شاخص مناسبی جهت ارزیابی عملکرد جامعه است. هر چه خانواده دارای عملکرد خوب و سالم‌تری باشد، به همان نسبت ثبات و سلامت جامعه بیشتر تأمین شده است و برعکس هر چه خانواده از عملکرد بدتر و آشفته‌تری برخوردار باشد، به همان نسبت سلامت جامعه بیشتر تهدید شــده است (1). ازنظر ستیر[1] خانواده هسته اصلی همه نهادهای جامعه اســت (2).
مینوچین، در مدل ســاختاری کارکرد خانواده به توصیف شش جنبه از ساختار خانواده می‌پردازد که عبارت‌اند از: ساختار خانواده، انعطاف‌پذیری، منبع، محیط زندگی، مرحله رشــدی و رابطه علائم بیمار با الگوهای تعاملی خانواده که درمانگر با وارد شــدن به ســاختار خانواده در طول درمان به شناخت آن‌ها دست می‌یابد. این رویکرد شیوه‌های درک سیســتم‌های اصلی و فرعی خانواده و مرزهای آن را نیز به درمانگر یادآور می‌شود (3).
درواقع، خانواده همواره یکی از اصلی‌ترین عوامل محیطی مؤثر بر رشد و رفتارهـای افراد بـه شمار می‌رود و عنصری اسـت کـه می‌توانـد محافظت‌کننده و یا خطرساز باشد (4). اولسـون[2] کارکرد خانواده را به دو بعد متوازن و نامتوازن تقسیم و انعطاف‌پذیری و انسجام خانواده در یک طیف بررسی کرد (5). شوارتز، پانتین، پـرادو، سـالیوان و شـاپوچنیک[3] در بررسی رابطه بین کارکرد خانواده، هویت و مشکلات رفتاری اعضای خانواده، به رابطه مستقیم و غیرمسـتقیم (از طریق هویت) کارکرد خانواده و مشکلات رفتـاری پـی بردنـد (6). همچنـین داج و پتیت[4] عنوان کرده‌اند که فرآیندهای محیطـی روی فرآینـدهای درونـی اعضا تـأثیر می‌گذارند و پیش‌فرض‌های او را در رابطه با انواع مشخصی از رفتار تعدیل می‌کنند (7).
عوامل زیستی نیز همواره به‌عنوان یکـی از عوامـل تعیین‌کننده رفتارهـای مشـکل‌زا موردتوجه پژوهشگران قرار داشته است (8). یکـی از نظریات مورد قبول حوزه ژنتیک و شخصیت در روانشناسی، نظریه سیستم‌های مغزی-رفتـاری گـری[5] (9) درباره شخصیت است که نقش ژنتیک در درگیـری فـرد در رفتارهـای آسـیب‌زا را بـه خـوبی پیش‌بینی می‌کند. گری از شخصیت یک الگوی زیستی ارائه می‌دهد که شامل سه سیستم مغزی رفتاری است: سیستم فعالسازی رفتاری[6]، سیستم بازداری رفتاری[7] و سیسـتم سـتیز و گریـز[8].
پژوهش‌ها نقش سیستم فعالسازی رفتاری و سیستم بازداری رفتاری در گرایش به رفتارهای مشکل زا را تأیید کرده‌اند. در این رابطه پژوهش ورمیرش و همکاران [9] (10) نشان دادند که فعالیت بیشتر سیستم فعالسازی رفتاری بـا احتمـال بـروز رفتارهـای پرخطـر در افـراد رابطـه مستقیم دارد.
در زمینه رشد شناختی، طرح‌واره یک نقشه‌ی شناختی است که‌ی با تجارب زندگی فرد شکل گرفته‌ی و روند تفسیر اطلاعات و حل مسئله‌ی فرد را هدایت می‌کند. با این حال در روانشناسی طرحوارهها به‌عنوان یک اصل سازمان بخش در نظر گرفته می‌شود که برای درک تجارب زندگی فرد ضروری است (11). طرحوارهها در اوایل زندگی شکل می‌گیرند، به حرکت خود ادامه می‌دهند و خودشان را به تجارب بعدی زندگی می‌چسبانند، حتی اگر هیچ کاربرد دیگری نداشته باشند. این مسئله همان چیزی است که از آن گاهی اوقات به‌عنوان نیاز به هماهنگی شناختی یاد می‌شود، یعنی حفظ دیدگاهی با ثبات درباره خود و دیگران، حتی اگر این دیدگاه نادرست یا تحریف شده باشد (12). با توجه به این تعریف، طرحوارهها ممکن است مثبت یا منفی، سازگار یا ناسازگار باشند و در دوران کودکی یا بعدتر در زندگی تشکیل شوند (13).
حال اگر طرحوارهها در خصوص زنان با خلق بایین بررسی شود به این نتیجه می‌توان رسید که گاها خلق افسرده هیجان‌های افراد را محکوم به طرح‌واره بی‌رمقی و بی حوصلگی می‌کند و باعث افت فعالیت افراد می‌شود که این موضوع در تحقیقات متعدد به اثبات رسیده است و بین طرحوارههای ناسازگار اولیه و خلق بایین همبستگی مثبت و معناداری وجود داشته است (14). همچنین در یک مطالعه طولی 3 ساله پایایی نگرش‌های کژکار و طرحوارههای ناسازگار اولیه را در افراد مبتلا به افسردگی بررسی شد. نتایج نشان داد که طرحوارههای ناسازگار اولیه و افسردگی در طول زمان پایدار هستند و می‌تواند عامل آسیب پذیری باشد (15).
با در نظر گرفتن اینکه تحقیقات اندکی به بررسی نقش عملکرد خانواده در مشکلات روانی، به خصوص در زنان، پرداخته است، بررسی عوامل و راهکارهای مؤثر بر کیفیت زندگی در این قشر آسیب‌پذیر ضروری می‌رسد. بدون شک، هرگونه اقدام در زمینه بهبود عملکرد خانواده در بین زنان نیازمند شناخت عوامل مؤثر بر آن است. با توجه به اینکه تاکنون پژوهشی در مورد مدل پیش‌بینی عملکرد خانواده انجام نشده و همچنین با توجه به اهمیت خانواده، یک مطالعه با هدف ارائه مدل پیش‌بینی عملکرد خانواده بر پایه سیستم‌های مغزی رفتاری در زنان، به عنوان نقش میانجی طرحوارههای ناسازگار اولیه با رویکرد مدل‌یابی معادلات ساختاری انجام شده است.
مواد و روش‌ها
روش پژوهش حاضر توصیفی-همبستگی و از نوع مقطعی بود. جامعه آماری پژوهش تشکیل شده از تمام زنان متاهلی بود که حداقل سه سال از ازدواج آن‌ها گذشته بود و در ماه‌های تیر تا آبان ۱۳۹۸ به فرهنگسراهای منطقه ۱ شهر تهران مراجعه کرده بودند.
در این تحقیق، حجم نمونه با استفاده از فرمول هویت و کرامر محاسبه شد و تعداد ۳۲۴ زن متأهل به عنوان نمونه در نظر گرفته شد. روش نمونه‌گیری در دسترس بود. معیار ورود به مطالعه شامل: داشتن حداقل سه سال تجربه زندگی مشترک، داشتن حداقل مدرک سوم راهنمایی، عدم مصرف مواد مخدر و داروهای روان‌گردان (براساس گزارش شخصی)، عدم بیماری‌های حاد و مزمن جسمی (براساس گزارش شخصی) و عدم شرکت همزمان در برنامه‌های درمانی و دریافت مشاوره فردی یا دارو درمانی و معیارهای خروج شامل ابتلا به اختلالات روانی و شخصیتی (براساس گزارش شخصی)، داشتن بیماری‌های حاد و مزمن جسمی (براساس گزارش شخصی)، مصرف مواد مخدر و داروهای روان‌گردان (براساس گزارش شخصی) و شرکت همزمان در برنامه‌های درمانی و دریافت مشاوره فردی یا دارو درمانی بود.
برای جمع‌آوری داده‌ها، بعد از هماهنگی با مسئولان فرهنگسرا، کلاس‌هایی با بیشترین تعداد و بالاترین نفرات زنان متأهل انتخاب شدند و پس از جلب رضایت مربیان کلاس‌ها، پژوهشگر با حضور در کلاس با توجه به شروط و ضوابط پژوهش، پس از تأکید بر رعایت اصول اخلاق پژوهش و جلب رضایتنامه شفاهی زنان، پرسشنامه‌ها به صورت فرد به فرد تکمیل شدند.
پرسشنامه‌های پژوهش شامل:
پرسشنامه‌های کارکرد خانواده[10] اپشتین، بالدوین و بیشاپ (FFMQ): در سـال 1983 توسـط اپشتین، بالدوین و بیشاپ بـه منظـور سـنجش عملکـرد خانـواده بـر اسـاس الگـوی مـک مسـتر تدوین شـد (16). ایـن ابـزار درک هریک از اعضـاء خانـواده از عملکـرد خانواده را بـه صـورت خودگزارشـی مـی‌سـنجد. این پرسشـنامه دارای 60 سـؤال در 7 بعـد شـامل عملکـرد عمومـی 12 ســؤال، حــل مســئله 6 ســؤال، ارتبــاط 9 ســؤال، نقــش‌ها 11 سـؤال، آمیختگـی عاطفـی 7 سـؤال، کنتـرل رفتـار 9 سـؤال، و پاســخ‌دهــی عاطفــی 6 ســؤال می‌باشــد. نمــره گــذاری در ایــن پرسشـنامه بـر اسـاس مقیـاس چهـار درجه‌ای لیکـرت کاملاً موافقــم (2)؛ موافقم (2)؛ مخالفم (3) و کاملاً مخالفم (4) صـورت مـی‌گیـرد. نقطـه بـرش ایـن پرسشـنامه بـرای عملکـرد کلـی عـدد 2 مـی‌باشـد. کسـب نمـره بالاتر نشـانه کارکـرد ناسـالم اسـت. از نظــر روایــی و پایایــی در مطالعــات قبلــی مشــخص شــد کــه تمـام هفـت مقیـاس درونـی آن همسـانی درونـی قابـل توجهـی دارنــد (آلفــای کرونبــاخ ۷۲/۰ تــا ۹۲/0) اعتبــار و بازآزمایــی آن در عــرض یــک هفتــه رضایــت بخــش بــود (۶۶/۰ تــا ۷۶/0). در پژوهــش ملــک خســروی که در سال 1382 انجام شد، بیــن خــرده مقیــاس‌های آن آلفــای کرونبــاخ ۵۱/۰ تــا ۹۴/۰ بــه دســت آمــد و همچنیــن بیـن تمـام خـرده مقیاس‌ها و عملکـرد کلـی خانـواده همسـبتگی ۴۷/۰ تـا ۹۷/۰ بـه دسـت آمـد (17).
فرم کوتاه پرسشنامه طرح‌واره یانگ (SF-YSQ): ایـن مقیاس را یانگ در سال 1998 ساخته اسـت. (18) ایـن پرسـشنامـه دارای 75 ماده است و بر پایه یافته‌های اشـمیت و همکـاران (1995) پانزده طرح‌واره غیرانطباقی اولیه را ارزیابی می‌کنـد. هـرمـاده به کمک شش گزینه درجه بندی می‌شود (یک=کاملاً درمـورد من نادرست است؛ تا شش =کاملاً مرا توصیف می‌کنـد). نمـره بـالا در یـک خـرده مقیـاس معـین احتمـال بیـشتر وجـود یـک طرح‌واره غیرانطبـاقی را بـرای آن فـرد نـشان مـی‌دهـد. اعتبـار مقیاس به وسیله آلفـای کرونبـاخ بـرای کـل آزمـون 96/0 و بــرای تمــام خــرده مقیــاس‌هــا بــالاتراز 80/0 بــود (18). در مطالعه رسول زاده طباطبایی و اصفهنیان (19) اعتبار مقیاس به وسیله آلفای کرونباخ برای همه خرده مقیاس‌ها در دامنه 90-62 به دست آمـد ودقـت در طبقـه بنـدی آزمـودنی‌هـا 87/0 اســت کــه نــشان‌دهنــده روایــی تشخیــصی ایــن مقیــاس می‌باشد.
مقیاس سیستم فعال‌ساز و بازداری رفتاری کارور و وایت (BIS/BAS): مقیاس کارور و وایت (1994) یک مقیاس خود گزارش دهی ۲۴ سؤالی است. زیرمقیاس BIS در این مقیاس شامل هفت گویه است که حساسیت سیستم بازداری رفتاری را در پاسخ به نشانه‌های تهدید اندازه می‌گیرد. از طرفی زیرمقیاس BAS نیز شامل ۱۳ گویه است که حساسیت سیستم فعالسازی رفتاری را ارزیابی می‌کند. BIS در این مقیاس خود شامل سه خرده مقیاس: سائق (۴ سؤال) ؛ پاسخدهی به پاداش (۵ سؤال) و جستجوی سرگرمی (۴ سؤال) است. چهار گویه اضافی به‌عنوان آیتم‌های پوششی در مقیاس آورده شده که نقشی در ارزیابی BIS/BAS ندارند. گویه‌ها روی یک مقیاس چهار درجه‌ای توسط آزمودنی رتبه بندی می‌شود. کارور و وایت (20) ثبات درونی زیر مقیاس BIS را ۷۴/۰ و ثبات درونی BAS را ۷۱/۰ گزارش کرده‌اند. خصوصیات روان سنجی نسخه فارسی این مقیاس در ایران توسط محمدی در دانشجویان شیرازی مطلوب گزارش شده است. اعتبار به روش باز آزمایی برای مقیاس BAS، 86/0 و برای زیر مقیاس BIS 71/۰ گزارش کرده است (21). عبدالهی مجارشین (22) اعتبار این مقیاس را به روش بازآزمایی برای مقیاس BAS ۷۸/۰ و برای زیر مقیاس BIS ۸۱/۰ گزارش نموده است.
در تحقیق حاضر ضریب پایانی پرسشنامه‌های کارکرد خانواده، پرسشنامه طرح‌واره یانگ و مقیاس سیستم فعال‌ساز و بازداری رفتاری به ترتیب 83/0، 87/0 و 94/0 به دست آمد. در نهایت، داده‌های به دست آمده به کمک نرم‌افزار SPSS و AMOS 21 با طراحی جداول و آزمون‌های آماری تجزیه‌وتحلیل شد.
پیش‌فرض‌های اجرای تحلیل مسیر:
روابط بین متغیرهای باهم، خطی باشد. روابط بین متغیرها علی باشد، جریان علیت در دستگاه یک‌طرفه است و مقیاس علی اندازه گیری فاصله‌ای است که در تمامی‌این موارد برای این مدل تأیید می‌شود. در نهایت برای در نظرگرفتن ملاحظات اخلاقی به شرکت کنندگان اطمینان داده شد که اطلاعات آنان محرمانه خواهد ماند و نتایج پرسشنامه‌ها تنها در امر پژوهش استفاده خواهد شد.
یافته‌ها
در این پژوهش 324 شرکت‌کننده با میانگین و انحراف استاندارد سنی 74/40 و 73/9 حضور داشتند. شرکت کنندگان میانگین و انحراف استاندارد سال‌های زندگی مشترک با همسر خود را به ترتیب 72/9 و 41/11 اعلام نمودند. میزان تحصیلات 48 نفر (8/14 درصد) از شرکت کنندگان زیر دیپلم، 81 نفر (25 درصد) دیپلم، 10 نفر (1/3 درصد) فوق دیپلم، 171 نفر (8/52 درصد) لیسانس و 14 نفر (3/4 درصد) بالاتر از لیسانس بود. در نهایت 33 نفر (2/10 درصد) از شرکت کنندگان فاقد فرزند، 126 نفر (9/38 درصد) یک فرزند، 108 نفر (3/33 درصد) دو فرزند و 46 نفر (2/14 درصد) بیشتر از 2 فرزند داشتند و 11 نفر از شرکت کنندگان تعداد فرزندان خود را مشخص نکردند.
جدول (1): میانگین، انحراف استاندارد و ضریب آلفای کرونباخ متغیرها
| متغیر | میانگین | انحراف استاندارد | آلفای کرونباخ |
| سیستم بازداری رفتار | 54/19 | 80/2 | 57/0 |
| سیستم فعال‌ساز رفتار - سائق | 94/10 | 11/2 | 52/0 |
| سیستم فعال‌ساز رفتار – پاسخ به پاداش | 07/17 | 09/2 | 58/0 |
| سیستم فعال‌ساز رفتار – جستجوی سرگرمی | 43/11 | 90/1 | 53/0 |
| طرح‌واره - بریدگی/طرد | 21/59 | 75/15 | 90/0 |
| طرح‌واره - خودگردانی/عملکرد مختل | 34/46 | 14/12 | 87/0 |
| طرح‌واره - دیگر جهت مندی | 72/30 | 78/8 | 77/0 |
| طرح‌واره - گوش به زنگی/ بازداری | 80/26 | 51/8 | 80/0 |
| طرح‌واره - محدودیت‌های مختل | 93/26 | 34/8 | 78/0 |
| عملکرد خانواده- حل مشکل | 09/18 | 62/2 | 62/0 |
| عملکرد خانواده- ارتباط | 16/20 | 37/3 | 66/0 |
| عملکرد خانواده- نقش‌ها | 36/22 | 62/3 | 63/0 |
| عملکرد خانواده- همراهی عاطفی | 01/18 | 71/2 | 54/0 |
| عملکرد خانواده- آمیزش عاطفی | 10/22 | 73/4 | 77/0 |
| عملکرد خانواده- کنترل رفتار | 18/22 | 23/4 | 65/0 |
| عملکرد خانواده- عملکرد کلی | 77/31 | 01/5 | 61/0 |
جدول 1 علاوه بر میانگین و انحراف استاندارد متغیرهای پژوهش ضرایب آلفای کرونباخ متغیرهای پژوهش را نشان می‌دهد که بر اساس آن ضرایب آلفای کرونباخ ابعاد و مؤلفه‌های سیستم مغزی- رفتاری و مؤلفه همراهی عاطفی عملکرد خانواده تا حدودی پایین است. این موضوع را می‌توان از محدودیت‌های این پژوهش در نظر گرفته و در تفسیر یافته‌های مرتبط با آن‌ها احتیاط نمود. جدول 2 ماتریس همبستگی متغیرهای پژوهش را نشان می‌دهد.
نتایج ماتریس همبستگی متغیرهای تحقیق نشان می‌دهد که سیستم بازداری رفتار با مؤلفه‌های نقش‌ها و همراهی عاطفی به‌صورت منفی و در سطح معناداری 05/0 و با مؤلفه‌های آمیزش عاطفی و عملکرد کلی به‌صورت منفی و در سطح معناداری 01/0 همبسته بود. مؤلفه سائق سیستم فعال‌ساز رفتار با مؤلفه‌های ارتباط و همراهی عاطفی عملکرد خانواده به‌صورت مثبت و در سطح معناداری 01/0 و با مؤلفه کنترل رفتار آن به‌صورت مثبت و در سطح معناداری 05/0 همبسته بود. مؤلفه پاسخ به پاداش سیستم فعال‌ساز رفتار با مؤلفه‌های ارتباط، همراهی عاطفی و آمیزش عاطفی به‌صورت مثبت و در سطح معناداری 01/0 و با مؤلفه‌های کنترل رفتار و عملکرد کلی به‌صورت مثبت و در سطح معناداری 05/0 همبسته بود. مؤلفه جستجوی سرگرمی‌سیستم فعال‌ساز رفتار با مؤلفه‌های حل مشکل، ارتباط و همراهی عاطفی به‌صورت مثبت و در سطح معناداری 01/0 همبسته بود. به استثنای رابطه بین حوزه دیگر جهت مندی طرحوارههای ناسازگار اولیه و مؤلفه‌های حل مشکل و عملکرد کلی عملکرد خانواده و حوزه گوش به زنگی طرحوارههای ناسازگار اولیه و مؤلفه حل مشکل که رابطه معناداری مشاهده نشد، رابطه دیگر حوزه‌های طرح‌واره ها با دیگر مؤلفه‌های عملکرد خانواده منفی و دستکم در سطح 05/0 معنادار بود.
چگونگی برازش مدل اندازه گیری با داده‌های گردآوری شده با استفاده از روش تحلیل عاملی تاییدی و با به کار گیری نسخه 24 نرم‌افزار AMOS و استفاده از روش برآورد بیشینه احتمال[11] (ML) مورد ارزیابی قرار گرفت.
نتایج ماتریس همبستگی متغیرهای تحقیق نشان می‌دهد که سیستم بازداری رفتار با مؤلفه‌های نقش‌ها و همراهی عاطفی به‌صورت منفی و در سطح معناداری 05/0 و با مؤلفه‌های آمیزش عاطفی و عملکرد کلی به‌صورت منفی و در سطح معناداری 01/0 همبسته بود. مؤلفه سائق سیستم فعال‌ساز رفتار با مؤلفه‌های ارتباط و همراهی عاطفی عملکرد خانواده به‌صورت مثبت و در سطح معناداری 01/0 و با مؤلفه کنترل رفتار آن به‌صورت مثبت و در سطح معناداری 05/0 همبسته بود. مؤلفه پاسخ به پاداش سیستم فعال‌ساز رفتار با مؤلفه‌های ارتباط، همراهی عاطفی و آمیزش عاطفی به‌صورت مثبت و در سطح معناداری 01/0 و با مؤلفه‌های کنترل رفتار و عملکرد کلی به‌صورت مثبت و در سطح معناداری 05/0 همبسته بود. مؤلفه جستجوی سرگرمی‌سیستم فعال‌ساز رفتار با مؤلفه‌های حل مشکل، ارتباط و همراهی عاطفی به‌صورت مثبت و در سطح معناداری 01/0 همبسته بود. به استثنای رابطه بین حوزه دیگر جهت مندی طرحوارههای ناسازگار اولیه و مؤلفه‌های حل مشکل و عملکرد کلی عملکرد خانواده و حوزه گوش به زنگی طرحوارههای ناسازگار اولیه و مؤلفه حل مشکل که رابطه معناداری مشاهده نشد، رابطه دیگر حوزه‌های طرح‌واره ها با دیگر مؤلفه‌های عملکرد خانواده منفی و دستکم در سطح 05/0 معنادار بود.
چگونگی برازش مدل اندازه گیری با داده‌های گردآوری شده با استفاده از روش تحلیل عاملی تاییدی و با به کار گیری نسخه 24 نرم‌افزار AMOS و استفاده از روش برآورد بیشینه احتمال[11] (ML) مورد ارزیابی قرار گرفت.
جدول (2): شاخص‌های برازش مدل اندازه گیری اولیه و اصلاح شده
| شاخص‌های برازندگی | مدل اندازه گیری | نقطه برش | |
| اولیه | اصلاح شده | ||
| مجذور کای[12] | 50/284 | 82/246 | - |
| درجه آزادی مدل | 87 | 86 | - |
| df[13]/2c | 27/3 | 87/2 | کمتر از 3 |
| GFI[14] | 901/0 | 913/0 | < 90/0 |
| AGFI[15] | 858/0 | 874/0 | < 850/0 |
| CFI[16] | 897/0 | 916/0 | < 90/0 |
| RMSEA[17] | 084/0 | 076/0 | > 08/0 |
جدول 2 نشان می‌دهد، اگرچه شاخص‌های برازندگی حاصل از تحلیل عاملی تاییدی از برازش مدل اندازه‌گیری اولیه با با داده‌های گرآوری شده حمایت می‌کند (27/3=df/2c، 897/0= CFI، 901/0= GFI، 858/0= AGFI و 084/0= RMSEA)، با وجود این ارزیابی شاخص‌های اصلاح مدل اندازه گیری نشان داد که می‌توان با ایجاد کوواریانس بین نشانگرهای حل مشکل و کنترل عملکرد خانواده شاخص‌های برازندگی بهتری به دست آورد (87/2=df/2c، 916/0= CFI، 913/0= GFI، 874/0= AGFI و 076/0= RMSEA). جدول 3 بارهای عاملی استاندارد و غیر استاندارد مربوط به نشانگرها در مدل اندازه گیری را نشان می‌دهد.
جدول (3): پارامترهای مدل اندازه گیری پژوهش در تحلیل عاملی تأییدی
| متغیر مکنون- نشانگر | b | β | SE | t |
| عملکرد خانواده- حل مشکل | 1 | 565/0 | ||
| عملکرد خانواده- ارتباط | 732/1 | 759/0 | 178/0 | **70/9 |
| عملکرد خانواده- نقش‌ها | 815/1 | 740/0 | 190/0 | **57/9 |
| عملکرد خانواده- همراهی عاطفی | 424/1 | 776/0 | 145/0 | **82/9 |
| عملکرد خانواده- آمیزش عاطفی | 896/1 | 593/0 | 225/0 | **31/8 |
| عملکرد خانواده- کنترل رفتار | 487/1 | 520/0 | 211/0 | **04/7 |
| عملکرد خانواده- عملکرد کلی | 461/2 | 726/0 | 260/0 | **46/9 |
| سیستم فعال‌ساز رفتار - سائق | 1 | 611/0 | ||
| سیستم فعال‌ساز رفتار – پاسخ به پاداش | 947/0 | 589/0 | 148/0 | **42/6 |
| سیستم فعال‌ساز رفتار – جستجوی سرگرمی | 965/0 | 655/0 | 151/0 | **38/6 |
| طرح‌واره - بریدگی/طرد | 1 | 784/0 | ||
| طرح‌واره - خودگردانی/عملکرد مختل | 748/0 | 761/0 | 055/0 | **69/13 |
| طرح‌واره - دیگر جهت مندی | 466/0 | 656/0 | 040/0 | **62/11 |
| طرح‌واره - گوش به زنگی/بازداری | 490/0 | 710/0 | 039/0 | **69/12 |
| طرح‌واره - محدودیت‌های مختل | 539/0 | 798/0 | 037/0 | **38/14 |
| 01/0> P** | ||||
بارهای عاملی استاندار نشده مربوط به نشانگرهای حل مشکل، سائق و بریدگی/طرد با عدد 1 تثبت شده، بنابراین خطای استاندارد و نسبت بحرانی آن‌ها محاسبه نشده است.
جدول 3 نشان می‌دهد که پایین‌ترین بار عاملی متعلق به نشانگر کنترل رفتار (520/0=β) عملکرد خانواده و بالاترین بار عاملی متعلق به نشانگر محدودیت‌های مختل (798/0=β) طرحوارههای ناسازگار اولیه بود. بدین ترتیب با توجه به این که بارهای عاملی همه نشانگرها بالاتر از 32/0 بوده و بنابراین همه آن‌ها از توان لازم برای اندازه گیری متغیرهای مکنون پژوهش حاضر برخوردار بودند. شکل 1 مدل اندازه‌گیری پژوهش و بارهای عاملی آن با استفاده از داده‌های استاندارد را نشان می‌دهد.
جدول 3 نشان می‌دهد که پایین‌ترین بار عاملی متعلق به نشانگر کنترل رفتار (520/0=β) عملکرد خانواده و بالاترین بار عاملی متعلق به نشانگر محدودیت‌های مختل (798/0=β) طرحوارههای ناسازگار اولیه بود. بدین ترتیب با توجه به این که بارهای عاملی همه نشانگرها بالاتر از 32/0 بوده و بنابراین همه آن‌ها از توان لازم برای اندازه گیری متغیرهای مکنون پژوهش حاضر برخوردار بودند. شکل 1 مدل اندازه‌گیری پژوهش و بارهای عاملی آن با استفاده از داده‌های استاندارد را نشان می‌دهد.
شکل (1): مدل اندازه گیری با استفاده از داده‌های استاندارد
جدول (4): ضرایب مسیر بین متغیرهای پژوهش در مدل ساختاری مربوط به فرضیه‌های گام دوم
| مسیرها | b | SE | β | sig |
| مسیر مستقیم طرحوارههای ناسازگارßعملکرد خانواده | 035/0- | 008/0 | 296/0- | 001/0 |
| مسیر غیرمستقیم طرحوارههای ناسازگارßعملکرد خانواده | 010/0- | 005/0 | 085/0- | 036/0 |
| مسیر کل طرحوارههای ناسازگارßعملکرد خانواده | 045/0- | 009/0 | 381/0- | 001/0 |
جدول شماره 4 نشان می‌دهد که ضریب مسیر کل بین طرحوارههای ناسازگار اولیه و عملکرد خانواده منفی و در سطح 01/0 معنادار است (01/0>p، 381/0-=β). بدین ترتیب نتیجه‌گیری شد که طرحوارههای ناسازگار اولیه به‌صورت منفی و معنادار عملکرد خانواده را در زنان مراجعه‌کننده به فرهنگسراهای منطقه 1 شهر تهران پیش‌بینی می‌کند.
جدول (5): ضرایب مسیر کل، مستقیم و غیرمستقیم متغیرهای پژوهش
| مسیرها | b | SE | β | sig |
| مسیر مستقیم سیستم بازداری رفتارßعملکرد خانواده | 085/0- | 027/0 | 160/0- | 002/0 |
| مسیر مستقیم سیستم فعال‌ساز رفتارßعملکرد خانواده | 145/0 | 105/0 | 126/0 | 101/0 |
| مسیر غیرمستقیم سیستم بازداری رفتارßعملکرد خانواده | 003/0- | 012/0 | 006/0- | 842/0 |
| مسیر غیرمستقیم سیستم فعال‌ساز رفتارßعملکرد خانواده | 157/0 | 060/0 | 136/0 | 001/0 |
| مسیر کل سیستم بازداری رفتارßعملکرد خانواده | 088/0- | 029/0 | 167/0- | 001/0 |
| مسیر کل سیستم فعال‌ساز رفتارßعملکرد خانواده | 302/0 | 130/0 | 262/0 | 001/0 |
سیستم‌های مغزی رفتاری، عملکرد خانواده را در زنان مراجعه‌کننده به فرهنگسراهای منطقه 1 شهر تهران پیش‌بینی می‌کند.
بر اساس نتایج جدول شماره 5 از یک سو ضریب مسیر کل بین سیستم بازداری رفتار و عملکرد خانواده منفی (01/0>p، 167/0-=β) و از سوی دیگر ضریب مسیر کل بین سیستم فعال‌ساز رفتار و عملکرد خانواده مثبت (01/0>p، 262/0=β) و در سطح 01/0 معنادار است. به راین اساس چنین نتیجه‌گیری شد که سیستم بازداری رفتار به‌صورت منفی و سیستم فعال‌ساز رفتار به‌صورت مثبت و معنادار عملکرد خانواده را در زنان مراجعه‌کننده به فرهنگسراهای منطقه 1 شهر تهران پیش‌بینی می‌کند.
بحث
یکی از یافته‌های پژوهش حاضر این است کـه طرحوارههای ناسازگار اولیه با عملکرد خانواده در زنان مراجعه‌کننده به فرهنگسراهای منطقه 1 شهر تهران رابطه‌ی منفی و معناداری داشت. این یافته را می‌توان با نتایج مطالعه چانگ و همکاران [18] (23) و بیهوبر گالی و مولر استوون[19] (24) همخوانی دارد.
برای تبیین این یافته‌ی، مطابق با دیدگاه یانگ[20] (24) طرحوارههای ناسازگار اولیه شیوه‌های بادوام، پایدار و مقاوم در برابر تغییر نگریستن به خود و تعامل با جهان پیرامون هستند. بنابراین زمانی که این طرحوارهها فعال می‌شوند، می‌توانند بر ادراک، واقعیت و پردازش شناختی فرد اثر بگذارند در این راستا به هر یک از حوزه‌ها پرداخته می‌شود. افراد در حوزه بریدگی و طرد با طرحوارههای ناسازگار از قبیل طرحوارههای رهاشدگی/ بی ثباتی؛ بی اعتمادی/ بدرفتاری؛ محرومیت هیجانی؛ نقص/ شرم؛ انزوای اجتماعی/ بیگانگی وارد زندگی می‌شوند. افراد دارای این طرح‌واره ها به دلیل احساس عدم امنیت عاطفی احتمالاً شریک زندگی نامطمئنی را انتخاب خواهند کرد. بنابراین فردی با طرح‌واره بی اعتمادی و افکار منفی و انتقال آن به همسر و همچنین به اعضای خانواده به احتمال بسیار زیاد در عملکرد خانواده تأثیر منفی می‌گذارد. همچنین در تله محرومیت هیجانی که به فقدان روابط عاطفی اطلاق می‌گردد، فردی که احساس کند نیاز عاطفی و هیجانی‌اش از سوی اطرافیان ارضا نمی‌شود، احساس می‌کند که باید دیگران را کنار بگذارد چون با او تفاوت‌هایی دارند و او متعلق به فرد و یا خانواده خاصی نیست و این می‌تواند به طرد از طرف همسر یا خانواده منجر شود و یا کم کم به سوی انزوای اجتماعی و خانوادگی سوق پیدا کند. احساس عدم رضایت فرد از روابط بین فردی و عملکرد کلی خانواده باعث تأیید و پررنگ‌تر شدن تله نقص او می‌شود. حوزه خودمختاری و عملکرد مختل شامل طرحوارههای دلبستگی /بی کفایتی؛ آسیب پذیری نسبت به ضرر یا بیماری؛ خود تحول نیافته / گرفتار؛ شکست می‌شود. افراد دارای طرح‌واره وابستگی/ بی کفایتی، شخصی را به‌عنوان شریک زندگی انتخاب می‌کنند از او دور نشود چراکه استقلال کافی در مسائل مختلف را دارا نیستند حتی از استقلال فکری و تصمیم‌گیری برخوردار نیستند و به دلیل ترس و نگرانی‌هایی که با آن‌ها درگیر هستند خود را کفایتمند و توانمند نمی‌دانند و به همین بهانه وابستگی افراطی به همسر حتی به فرزندان را می‌توان شاهد بود. به دلیل فقدان مهارت‌ها و نحوه عملکردشان که منجر به شکست می‌شود، خود را موفق ندانسته و بر عملکرد کلی خانواده حتی روابط بین فردی آن‌ها ممکن است تأثیر بگذارد. در حوزه محدودیت‌های مختل که شامل طرح واره‌های استحقاق/ بزرگ منشی و خویشتن داری و خود انضباطی ناکافی می‌شود، افراد به دلیل عدم مسئولیت‌پذیری و مشکلاتی در رابطه با رعایت حقوق دیگران، هدف گزینی، همکاری کردن با دیگران و متعهد بودن مشکل دارند (25). بنابراین به نظر می‌رسد که در عملکرد خانواده تأثیر منفی خواهند داشت. در حوزه دیگر جهت‌مندی با طرحوارههای اطاعت؛ ایثار؛ پذیرش جویی/ جلب توجه؛ بر اساس نظر یانگ (24) معمولاً افراد با طرح‌واره اطاعت، فردی سلطه جو و کنترل گر را برمی‌گزینند و این افراد به جای رسیدگی به نیازهای خود به دنبال ارضای نیازهای همسر و بعد فرزندان به‌صورت افراطی هستند و برای جلب رضایت اطرافیان دست به هر نوع رفتاری می‌زنند که در دراز مدت به دلیل عدم ارضای نیازهای خود یا انتظاراتی که از دیگران در قبال فداکاریهای خود دارند، باعث عدم رضایتمندی آن‌ها و احساس بی ارزشی در آن‌ها و منجر به افت کلی عملکرد خانواده می‌شود. حوزه گوش به زنگی بیش از حد و بازداری طرحوارههای ناسازگار اولیه شامل منفی‌گرایی، بدبینی؛ بازداری هیجانی؛ معیارهای سرسختانه / عیب جویی افراطی، تنبیه است. گوش به زنگی بیش از حد و بازداری در نتیجه تاکید بیش از اندازه بر واپس زنی احساسات به وجود می‌آید. افرادی که دارای بازداری هیجانی هستند، نمی‌توانند از زندگی و تعامل خانوادگی و رابطه با دیگر افراد لذت ببرند. به نظر می‌رسد زندگی بدون هیجانات نمی‌تواند عملکرد خانوادگی مطلوبی را به دنبال داشته باشد. بدین ترتیب طرحوارههای ناسازگار اولیه به‌عنوان اصل شناختی ناسازگارانه بر درک پدیده و شکل گیری طرح‌واره تأثیر می‌گذارد و می‌تواند آسیب‌های خانوادگی، اجتماعی و روانی ایجاد کند. بنابراین عملکرد خانوادگی نامطلوب یکی از آسیب‌های عمده‌ای است که بر طبق اصول ناکارآمد سازمان‌دهی شده و تحت تأثیر طرح‌واره ناسازگارانه اولیه شکل می‌گیرد (26).
این یافته همسو با نظر کنال و همکاران (27) است مبنی بر اینکه وجود طرحوارههای ناسازگار اولیه با مشکلات شناختی و روان‌شناختی، عملکرد خانوادگی نامطلوب و میزان پایین رضایت از زندگی افراد در خانواده‌ها ارتباط دارد. همچنین یانگ (24) معتقد است اغلب طرحوارههای ناسازگار اولیه به‌صورت ناآگاهانه تشدید می‌شوند و تشخیص کامل اینکه به کدام روش‌ها طرح‌واره ناسازگار اولیه بر زندگی فردی و خانوادگی تأثیر می‌گذارد و باعث کنترل فعالسازی چنین طرحوارههای ناسازگار اولیه‌ای می‌شود، را مشکل می‌کند. در نتیجه به هیجانات منفی شدیدی منجر می‌شود و عملکرد خانواده را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
این پژوهش مانند سایر پژوهش‌ها دارای محدودیت‌هایی است که ازجمله محدودیت‌ها؛ گروه نمونه در دسترس؛ انتخاب نمونه از یک منطقه در تهران (منطقه 1) بود لذا پیشهاد می‌گردد برای تعمیم پذیری نتایج، پژوهش‌های مشابه در جوامع دیگر و با نمونه‌های بزرگتر، در مناطق دیگر شهر تهران و در مورد مردها یا زوج‌ها انجام دهند؛ از نمونه‌گیری تصادفی استفاده کنند و متغیرهای دیگری که ممکن است با عملکرد خانواده رابطه داشته باشد، مورد بررسی قراردهند.
نتیجه‌گیری
نتایج نشان داد کـه سیستم بازداری رفتاری به‌صورت منفی و سیستم فعال‌ساز رفتار به‌صورت مثبت و معنادار عملکرد خانواده را پیش‌بینی می‌کند. طرحوارههای ناسازگار اولیه عملکرد خانواده را در زنان مراجعه‌کننده پیش‌بینی می‌کند.
تشکر و قدردانی
بدین وسیله پژوهشگران از افراد شرکت‌کننده در این پژوهش قدردانی می‌کنند.
تضاد منافع
نویسندگان اظهار می‌دارند که تعارض منافع ندارند.
ملاحظات اخلاقی
این مقاله برگرفته از رساله دکتری نویسنده اول در رشته مشاوره است. اخذ مجوزهای اخلاقی و کد اخلاق IR.IAU.TMU.REC.1398.101 اخذ رضایت آگاهانه از تمام افراد شرکت‌کننده در مطالعه، توضیح در زمینه روش اجرا و هدف از انجام تحقیق و پاسخ به سؤالات شرکت کنندگان از ملاحظات اخلاقی بود که در این پژوهش رعایت شد.
سهم نویسندگان
نویسنده اول در طراحی پژوهش و گردآوری داده‌ها و همچنین تهیه پیش نویس مقاله مشارکت داشت. نویسنده دوم به‌عنوان نویسنده مسئول در طراحی مطالعه، تجزیه‌وتحلیل و تفسیر داده‌ها، نگارش و تأیید نسخه نهایی مقاله مشارکت داشت. نویسنده سوم بازبینی و اصلاح موشکافانه مقاله را بر عهده داشت.
حمایت مالی
این پژوهش حامی مالی ندارد و با هزینه نویسندگان انجام شده است.
بر اساس نتایج جدول شماره 5 از یک سو ضریب مسیر کل بین سیستم بازداری رفتار و عملکرد خانواده منفی (01/0>p، 167/0-=β) و از سوی دیگر ضریب مسیر کل بین سیستم فعال‌ساز رفتار و عملکرد خانواده مثبت (01/0>p، 262/0=β) و در سطح 01/0 معنادار است. به راین اساس چنین نتیجه‌گیری شد که سیستم بازداری رفتار به‌صورت منفی و سیستم فعال‌ساز رفتار به‌صورت مثبت و معنادار عملکرد خانواده را در زنان مراجعه‌کننده به فرهنگسراهای منطقه 1 شهر تهران پیش‌بینی می‌کند.
بحث
یکی از یافته‌های پژوهش حاضر این است کـه طرحوارههای ناسازگار اولیه با عملکرد خانواده در زنان مراجعه‌کننده به فرهنگسراهای منطقه 1 شهر تهران رابطه‌ی منفی و معناداری داشت. این یافته را می‌توان با نتایج مطالعه چانگ و همکاران [18] (23) و بیهوبر گالی و مولر استوون[19] (24) همخوانی دارد.
برای تبیین این یافته‌ی، مطابق با دیدگاه یانگ[20] (24) طرحوارههای ناسازگار اولیه شیوه‌های بادوام، پایدار و مقاوم در برابر تغییر نگریستن به خود و تعامل با جهان پیرامون هستند. بنابراین زمانی که این طرحوارهها فعال می‌شوند، می‌توانند بر ادراک، واقعیت و پردازش شناختی فرد اثر بگذارند در این راستا به هر یک از حوزه‌ها پرداخته می‌شود. افراد در حوزه بریدگی و طرد با طرحوارههای ناسازگار از قبیل طرحوارههای رهاشدگی/ بی ثباتی؛ بی اعتمادی/ بدرفتاری؛ محرومیت هیجانی؛ نقص/ شرم؛ انزوای اجتماعی/ بیگانگی وارد زندگی می‌شوند. افراد دارای این طرح‌واره ها به دلیل احساس عدم امنیت عاطفی احتمالاً شریک زندگی نامطمئنی را انتخاب خواهند کرد. بنابراین فردی با طرح‌واره بی اعتمادی و افکار منفی و انتقال آن به همسر و همچنین به اعضای خانواده به احتمال بسیار زیاد در عملکرد خانواده تأثیر منفی می‌گذارد. همچنین در تله محرومیت هیجانی که به فقدان روابط عاطفی اطلاق می‌گردد، فردی که احساس کند نیاز عاطفی و هیجانی‌اش از سوی اطرافیان ارضا نمی‌شود، احساس می‌کند که باید دیگران را کنار بگذارد چون با او تفاوت‌هایی دارند و او متعلق به فرد و یا خانواده خاصی نیست و این می‌تواند به طرد از طرف همسر یا خانواده منجر شود و یا کم کم به سوی انزوای اجتماعی و خانوادگی سوق پیدا کند. احساس عدم رضایت فرد از روابط بین فردی و عملکرد کلی خانواده باعث تأیید و پررنگ‌تر شدن تله نقص او می‌شود. حوزه خودمختاری و عملکرد مختل شامل طرحوارههای دلبستگی /بی کفایتی؛ آسیب پذیری نسبت به ضرر یا بیماری؛ خود تحول نیافته / گرفتار؛ شکست می‌شود. افراد دارای طرح‌واره وابستگی/ بی کفایتی، شخصی را به‌عنوان شریک زندگی انتخاب می‌کنند از او دور نشود چراکه استقلال کافی در مسائل مختلف را دارا نیستند حتی از استقلال فکری و تصمیم‌گیری برخوردار نیستند و به دلیل ترس و نگرانی‌هایی که با آن‌ها درگیر هستند خود را کفایتمند و توانمند نمی‌دانند و به همین بهانه وابستگی افراطی به همسر حتی به فرزندان را می‌توان شاهد بود. به دلیل فقدان مهارت‌ها و نحوه عملکردشان که منجر به شکست می‌شود، خود را موفق ندانسته و بر عملکرد کلی خانواده حتی روابط بین فردی آن‌ها ممکن است تأثیر بگذارد. در حوزه محدودیت‌های مختل که شامل طرح واره‌های استحقاق/ بزرگ منشی و خویشتن داری و خود انضباطی ناکافی می‌شود، افراد به دلیل عدم مسئولیت‌پذیری و مشکلاتی در رابطه با رعایت حقوق دیگران، هدف گزینی، همکاری کردن با دیگران و متعهد بودن مشکل دارند (25). بنابراین به نظر می‌رسد که در عملکرد خانواده تأثیر منفی خواهند داشت. در حوزه دیگر جهت‌مندی با طرحوارههای اطاعت؛ ایثار؛ پذیرش جویی/ جلب توجه؛ بر اساس نظر یانگ (24) معمولاً افراد با طرح‌واره اطاعت، فردی سلطه جو و کنترل گر را برمی‌گزینند و این افراد به جای رسیدگی به نیازهای خود به دنبال ارضای نیازهای همسر و بعد فرزندان به‌صورت افراطی هستند و برای جلب رضایت اطرافیان دست به هر نوع رفتاری می‌زنند که در دراز مدت به دلیل عدم ارضای نیازهای خود یا انتظاراتی که از دیگران در قبال فداکاریهای خود دارند، باعث عدم رضایتمندی آن‌ها و احساس بی ارزشی در آن‌ها و منجر به افت کلی عملکرد خانواده می‌شود. حوزه گوش به زنگی بیش از حد و بازداری طرحوارههای ناسازگار اولیه شامل منفی‌گرایی، بدبینی؛ بازداری هیجانی؛ معیارهای سرسختانه / عیب جویی افراطی، تنبیه است. گوش به زنگی بیش از حد و بازداری در نتیجه تاکید بیش از اندازه بر واپس زنی احساسات به وجود می‌آید. افرادی که دارای بازداری هیجانی هستند، نمی‌توانند از زندگی و تعامل خانوادگی و رابطه با دیگر افراد لذت ببرند. به نظر می‌رسد زندگی بدون هیجانات نمی‌تواند عملکرد خانوادگی مطلوبی را به دنبال داشته باشد. بدین ترتیب طرحوارههای ناسازگار اولیه به‌عنوان اصل شناختی ناسازگارانه بر درک پدیده و شکل گیری طرح‌واره تأثیر می‌گذارد و می‌تواند آسیب‌های خانوادگی، اجتماعی و روانی ایجاد کند. بنابراین عملکرد خانوادگی نامطلوب یکی از آسیب‌های عمده‌ای است که بر طبق اصول ناکارآمد سازمان‌دهی شده و تحت تأثیر طرح‌واره ناسازگارانه اولیه شکل می‌گیرد (26).
این یافته همسو با نظر کنال و همکاران (27) است مبنی بر اینکه وجود طرحوارههای ناسازگار اولیه با مشکلات شناختی و روان‌شناختی، عملکرد خانوادگی نامطلوب و میزان پایین رضایت از زندگی افراد در خانواده‌ها ارتباط دارد. همچنین یانگ (24) معتقد است اغلب طرحوارههای ناسازگار اولیه به‌صورت ناآگاهانه تشدید می‌شوند و تشخیص کامل اینکه به کدام روش‌ها طرح‌واره ناسازگار اولیه بر زندگی فردی و خانوادگی تأثیر می‌گذارد و باعث کنترل فعالسازی چنین طرحوارههای ناسازگار اولیه‌ای می‌شود، را مشکل می‌کند. در نتیجه به هیجانات منفی شدیدی منجر می‌شود و عملکرد خانواده را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
این پژوهش مانند سایر پژوهش‌ها دارای محدودیت‌هایی است که ازجمله محدودیت‌ها؛ گروه نمونه در دسترس؛ انتخاب نمونه از یک منطقه در تهران (منطقه 1) بود لذا پیشهاد می‌گردد برای تعمیم پذیری نتایج، پژوهش‌های مشابه در جوامع دیگر و با نمونه‌های بزرگتر، در مناطق دیگر شهر تهران و در مورد مردها یا زوج‌ها انجام دهند؛ از نمونه‌گیری تصادفی استفاده کنند و متغیرهای دیگری که ممکن است با عملکرد خانواده رابطه داشته باشد، مورد بررسی قراردهند.
نتیجه‌گیری
نتایج نشان داد کـه سیستم بازداری رفتاری به‌صورت منفی و سیستم فعال‌ساز رفتار به‌صورت مثبت و معنادار عملکرد خانواده را پیش‌بینی می‌کند. طرحوارههای ناسازگار اولیه عملکرد خانواده را در زنان مراجعه‌کننده پیش‌بینی می‌کند.
تشکر و قدردانی
بدین وسیله پژوهشگران از افراد شرکت‌کننده در این پژوهش قدردانی می‌کنند.
تضاد منافع
نویسندگان اظهار می‌دارند که تعارض منافع ندارند.
ملاحظات اخلاقی
این مقاله برگرفته از رساله دکتری نویسنده اول در رشته مشاوره است. اخذ مجوزهای اخلاقی و کد اخلاق IR.IAU.TMU.REC.1398.101 اخذ رضایت آگاهانه از تمام افراد شرکت‌کننده در مطالعه، توضیح در زمینه روش اجرا و هدف از انجام تحقیق و پاسخ به سؤالات شرکت کنندگان از ملاحظات اخلاقی بود که در این پژوهش رعایت شد.
سهم نویسندگان
نویسنده اول در طراحی پژوهش و گردآوری داده‌ها و همچنین تهیه پیش نویس مقاله مشارکت داشت. نویسنده دوم به‌عنوان نویسنده مسئول در طراحی مطالعه، تجزیه‌وتحلیل و تفسیر داده‌ها، نگارش و تأیید نسخه نهایی مقاله مشارکت داشت. نویسنده سوم بازبینی و اصلاح موشکافانه مقاله را بر عهده داشت.
حمایت مالی
این پژوهش حامی مالی ندارد و با هزینه نویسندگان انجام شده است.
References
- Jafari harandi R, Eslamiharandi Z. Normalization of Bloom's Family Functioning Questionnaire among married men and women in Isfahan. Cult Strat 2021;14(53):155-82.
- Satir P, Christensen ST. Overview of Structure and Function of Mammalian Cilia. Ann Re Physiol 2017;69(17):377-400.
- Minuchin S, Riter M, Borda C. The craft of family therapy: Challenging Certainties. New York: Routledge 2018.
- Gatti U, Tremblay RE, Vitaro F, McDuff P. Youth gangs, delinquency and drug use: A test of the selection, facilitation, and enhancement hypotheses. J Child Psychol Psychiatr 2015;46:1178-90.
- Olson D. FACES IV and the circumplex model: Validation study. J Marital Fam Ther 2018; 37 (1): 64-80.
- Schwartz SJ, Mason CA, Pantin H, Szapocznik J. Longitudinal elationships between family functioning and identity development in hispanic adolescents: Continuity and change. J Early Adolesc 2019;29(2):177-211.
- Dodge KA, Pettit GS. A biopsychosocial model of the development of chronic conduct problems in adolescence. Dev Psychol 2013;39:349-71.
- Laxton NJ, Dawe S. Alcohol abuse and dysfunction eating in adolescent girls: The influence of individual differences in sensitivity to reward and punishment. International J Eating Dis 2011;29(4):455-62.
- Fallah Tafti S, Dehghani M, Habibi M, Nikmanesh H. 'Family Functioning, Behavioral Activation System and Problem Behaviors in Adolescents: The Mediating Role of Identity', Achiev Clin Psych 2016;1(4):47-66. doi: 10.22055/jacp.2017.12532
- Vermeersch H, T’sjeon G, Kaufman JM, Van Houtte M. Social Science Theories on Adolescent Risk-Taking, the Relevance of Behavioral Inhibition and Activation. Youth Society 2013;45(1):27-53.
- Riso LP, Toit PL, Stein DJ, JE Y. Cognitive schemas and core beliefs in psychological problems: A scientistpractitioner guide. Am Psychol Assoc 2007.
- Young JE, Klosko JS, Weishaar ME. Schema therapy: A practitioner's guide: Guilford Press 2003.
- Renner F, Lobbestael J, Peeters F, Arntz A, Huibers M. Early maladaptive schemas in depressed patients: stability and relation with depressive symptoms over the course of treatment. J Affect Disord 2012;136(3):581-90.
- Wang CE, Halvorsen M, Eisemann M, Waterloo K. Stability of dysfunctional attitudes and early maladaptive schemas: a 9-year follow-up study of clinically depressed subjects. J Behav Ther Exp Psychiatry 2010;41(4):389-96. doi: 10.1016/j.jbtep.2010.04.002 pmid: 20452570.
- Alimoradi B, Nejat H. Brain Behavioral Systems, Early Maladaptive Schema, and Premenstrual in Mothers with Postpartum Depression Disorder. Iran J Rehab Res 2019;6(2):56-65. URL: http://ijrn.ir/article-1-409-fa.html.
- Epstein NB. Baldwi LM, Bishop DS. The Macmaster model of family assessment device. J Marital Fam Ther 1993; 9(2):171-180.
- Malekkhosravi Gh. Family functioning in children with ADHD. MSc thesis, University of Social Welfare and Rehabilitation Sciences, Tehran 2003.
- Young J. E. Schema therapy for borderline & narcissistic personality disorders. Pittsfield, MA: New England Educational Institute 1998.
- Sadooghi Z, Aguilar-Vafaie M E, Rasoulzadeh Tabatabaie K, Esfehanian N. Factor Analysis of the Young Schema Questionnaire-Short Form in a Nonclinical Iranian Sample. Iran J Psychiatry Behav Sci 2008;14(2):214-9
- Carver CS, White TL. Behavioral inhibition, behavioral activation, and affective responses to impending reward and punishment: The BIS/BAS Scales. J Pers Soc Psychol 1994;67(2):319.
- Mohammadi N. The Psychometric Properties of the Behavioral Inhibition System (BIS) and Behavioral Activation System (BAS) scales Among Students of Shiraz University. Clin Psychol Psychother 2008;1(28):61-8.
- Majarshin R. Relation of inhibition and activation system with implicit memory bias in depressive individual. (Dissertation). Tabriz: University of Tabriz 2007.
- Chuang CH, Chen SJ, Chuang CW. Human resource management practices and organizational social capital: The role of industrial characteristics. J Bus Res 2013;66(5):678-87.
- Bilhuber Galli E, Müller-Stewens G. How to build social capital with leadership development: Lessons from an explorative case study of a multibusiness firm. Leadership Q 2021;23(1):176-201.
- Young J, Janet K, Weishaar M. Schema Therapy: A Practitioner's Guide. Translated by Hassan Hamidpour and Zahra Andouz. Tehran: Arjmand Publications 2015.
- Alikhani M, Naziri Q, Mohammadi M, Aminimanesh S. Developing and Validation of Psycho-educational Package Based on Metaphor to Explain and Conceptualize Schemata in the Domain of Excessive Ringing and Inhibition. Salāmat-I Ijtimāī 2022; 9(4):24-37.
- Canal P, Bischetti L, Bertini C, Ricci I, Lecce S, Bambini V. N400 differences between physical and mental metaphors: The role of Theories of Mind. Brain Cognition 2022;161:105879.
[1] Satir
[2] Olson
[3] Schwartz, Pantin, Prado, Sullivan, Szapocznik
[4] Dodge, Pettit
[5] Gray’s Brain-Behavioral Systems Theory
[6] Behavioral Activation System (BAS)
[7] Behavioral Inhibition System (BIS)
[8] Fight-Flight System (FFS)
[9] Vermeersch, T’sjeon, Kaufman, Van Houtte
[10] Family Functional Measurement Questionnaire
[11] Maximum Likelihood
[12] Chi-Squre
[13] normed chi-square
[14] Goodness Fit Index
[15] Adjusted Goodness Fit Index
[16] Comparative Fit Index
[17] Root Mean Square Error of Approximation
[18] Chuang
[19] Bilhuber Galli, Müller-Stewens
[20] Young
نوع مطالعه: پژوهشي(توصیفی- تحلیلی) |
موضوع مقاله:
عمومى
فهرست منابع
1. Jafari harandi R, Eslamiharandi Z. Normalization of Bloom's Family Functioning Questionnaire among married men and women in Isfahan. Cult Strat 2021;14(53):155-82. [Google Scholar]
2. Satir P, Christensen ST. Overview of Structure and Function of Mammalian Cilia. Ann Re Physiol 2017;69(17):377-400. [DOI:10.1146/annurev.physiol.69.040705.141236] [PMID]
3. Minuchin S, Riter M, Borda C. The craft of family therapy: Challenging Certainties. New York: Routledge 2018. [URL]
4. Gatti U, Tremblay RE, Vitaro F, McDuff P. Youth gangs, delinquency and drug use: A test of the selection, facilitation, and enhancement hypotheses. J Child Psychol Psychiatr 2015;46:1178-90. [DOI:10.1111/j.1469-7610.2005.00423.x] [PMID]
5. Olson D. FACES IV and the circumplex model: Validation study. J Marital Fam Ther 2018; 37 (1): 64-80. [DOI:10.1111/j.1752-0606.2009.00175.x] [PMID]
6. Schwartz SJ, Mason CA, Pantin H, Szapocznik J. Longitudinal elationships between family functioning and identity development in hispanic adolescents: Continuity and change. J Early Adolesc 2019;29(2):177-211. [DOI:10.1177/0272431608317605] [PMID] [PMCID]
7. Dodge KA, Pettit GS. A biopsychosocial model of the development of chronic conduct problems in adolescence. Dev Psychol 2013;39:349-71. [DOI:10.1037/0012-1649.39.2.349] [PMID] [PMCID]
8. Laxton NJ, Dawe S. Alcohol abuse and dysfunction eating in adolescent girls: The influence of individual differences in sensitivity to reward and punishment. International J Eating Dis 2011;29(4):455-62. [DOI:10.1002/eat.1042] [PMID]
9. Fallah Tafti S, Dehghani M, Habibi M, Nikmanesh H. 'Family Functioning, Behavioral Activation System and Problem Behaviors in Adolescents: The Mediating Role of Identity', Achiev Clin Psych 2016;1(4):47-66. doi: 10.22055/jacp.2017.12532 [Google Scholar]
10. Vermeersch H, T'sjeon G, Kaufman JM, Van Houtte M. Social Science Theories on Adolescent Risk-Taking, the Relevance of Behavioral Inhibition and Activation. Youth Society 2013;45(1):27-53. [DOI:10.1177/0044118X11409014]
11. Riso LP, Toit PL, Stein DJ, JE Y. Cognitive schemas and core beliefs in psychological problems: A scientistpractitioner guide. Am Psychol Assoc 2007. [DOI:10.1037/11561-000]
12. Young JE, Klosko JS, Weishaar ME. Schema therapy: A practitioner's guide: Guilford Press 2003. [URL]
13. Renner F, Lobbestael J, Peeters F, Arntz A, Huibers M. Early maladaptive schemas in depressed patients: stability and relation with depressive symptoms over the course of treatment. J Affect Disord 2012;136(3):581-90. [DOI:10.1016/j.jad.2011.10.027] [PMID]
14. Wang CE, Halvorsen M, Eisemann M, Waterloo K. Stability of dysfunctional attitudes and early maladaptive schemas: a 9-year follow-up study of clinically depressed subjects. J Behav Ther Exp Psychiatry 2010;41(4):389-96. doi: 10.1016/j.jbtep.2010.04.002 pmid: 20452570. [DOI:10.1016/j.jbtep.2010.04.002] [PMID]
15. Alimoradi B, Nejat H. Brain Behavioral Systems, Early Maladaptive Schema, and Premenstrual in Mothers with Postpartum Depression Disorder. Iran J Rehab Res 2019;6(2):56-65. URL: http://ijrn.ir/article-1-409-fa.html. [Google Scholar]
16. Epstein NB. Baldwi LM, Bishop DS. The Macmaster model of family assessment device. J Marital Fam Ther 1993; 9(2):171-180. [DOI:10.1111/j.1752-0606.1983.tb01497.x]
17. Malekkhosravi Gh. Family functioning in children with ADHD. MSc thesis, University of Social Welfare and Rehabilitation Sciences, Tehran 2003.
18. Young J. E. Schema therapy for borderline & narcissistic personality disorders. Pittsfield, MA: New England Educational Institute 1998.
19. Sadooghi Z, Aguilar-Vafaie M E, Rasoulzadeh Tabatabaie K, Esfehanian N. Factor Analysis of the Young Schema Questionnaire-Short Form in a Nonclinical Iranian Sample. Iran J Psychiatry Behav Sci 2008;14(2):214-9 [Google Scholar]
20. Carver CS, White TL. Behavioral inhibition, behavioral activation, and affective responses to impending reward and punishment: The BIS/BAS Scales. J Pers Soc Psychol 1994;67(2):319. [DOI:10.1037/0022-3514.67.2.319]
21. Mohammadi N. The Psychometric Properties of the Behavioral Inhibition System (BIS) and Behavioral Activation System (BAS) scales Among Students of Shiraz University. Clin Psychol Psychother 2008;1(28):61-8. [Google Scholar]
22. Majarshin R. Relation of inhibition and activation system with implicit memory bias in depressive individual. (Dissertation). Tabriz: University of Tabriz 2007. [URL]
23. Chuang CH, Chen SJ, Chuang CW. Human resource management practices and organizational social capital: The role of industrial characteristics. J Bus Res 2013;66(5):678-87. [DOI:10.1016/j.jbusres.2012.04.002]
24. Bilhuber Galli E, Müller-Stewens G. How to build social capital with leadership development: Lessons from an explorative case study of a multibusiness firm. Leadership Q 2021;23(1):176-201. [DOI:10.1016/j.leaqua.2011.11.014]
25. Young J, Janet K, Weishaar M. Schema Therapy: A Practitioner's Guide. Translated by Hassan Hamidpour and Zahra Andouz. Tehran: Arjmand Publications 2015. [URL]
26. Alikhani M, Naziri Q, Mohammadi M, Aminimanesh S. Developing and Validation of Psycho-educational Package Based on Metaphor to Explain and Conceptualize Schemata in the Domain of Excessive Ringing and Inhibition. Salāmat-I Ijtimāī 2022; 9(4):24-37. [URL]
27. Canal P, Bischetti L, Bertini C, Ricci I, Lecce S, Bambini V. N400 differences between physical and mental metaphors: The role of Theories of Mind. Brain Cognition 2022;161:105879. [DOI:10.1016/j.bandc.2022.105879] [PMID]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
