پیش‌زمینه و هدف: با توجه به استفاده از زیره سیاه در طب سنتی برای درمان دیابت، در این مطالعه اثر عصاره دانه زیره سیاه بر میزان ترشح انسولین از جزایر لانگرهانس جداشده موش سوری نر بررسی شد.

مواد و روش‌ها: در مطالعه تجربی حاضر موش‌های نر بالغ، نژاد NMARI (25-20 گرم) خریداری شد. جزایرلانگرهانس به روش هضم توسط کلاژناز جداسازی گردید. محیط‌های کشت جزایر جداسازی شده به 18 گروه: گلوکز mM8/2 و 7/16، عصاره‌های آبی و آبی‌الکلی دانه زیره سیاه (mg/ml05/0،1/0 و 1) و گلیبوراید (μM1 و 10) تقسیم شد. سپس هر غلظت از عصاره‌ها و گلیبوراید به‌طور جداگانه بر جزایر اثر داده شدند. ترشح انسولین از جزایر در یک سیستم انکوباسیون ارزیابی و مقدار انسولین ترشح‌شده توسط روش ایمونورادیومتریک IRMAمورد اندازه‌گیری قرار گرفت.

یافته‌ها: میزان ترشح انسولین در غلظت‌های mg/ml05/0 و 1/0 از عصاره دانه زیره سیاه، در محیط‌های کشت حاوی گلوکزmM8/2و7/16، در مقایسه با گروه‌های گلوکز mM8/2و7/16 به‌تنهایی به‌طور معنی‌داری افزایش یافت. غلظت mg/ml05/0 عصاره آبی در محیط کشت حاوی گلوکزmM8/2و7/16 منجر به افزایش ترشح انسولین در مقایسه با غلظت‌های مختلف عصاره آبی‌الکلی گردید. همچنین داروی گلیبورایدμM10 بیشترین اثر را در افزایش ترشح انسولین از جزایر جداسازی شده نسبت به گروه‌های گلوکزmM8/2و7/16از خود نشان داد (001/0p<).

بحث و نتیجه‌گیری: درمجموع نتایج نشان داد، عصاره دانه زیره سیاه در غلظت‌های پایین قادر به افزایش ترشح انسولین بوده و این اثر همانند تأثیر داروی گلیبورایدµM1 در محیط غلظت mM8/2 گلوکز و گلیبوراید µM10 در محیط غلظت mM7/16 گلوکز هست. بنابراین چنین پیشنهاد می‌شود که یکی از مکانیسم‌های کاهنده قند خون زیره سیاه از طریق اثر بر جزایر لانگرهانس و تحریک ترشح انسولین هست.