پیش زمینه و هدف: آلودگی هوا به عنوان یکی از پیامدهای توسعه شهر نشینی، علاوه بر تخریب محیط و ضررهای اقتصادی، سلامت انسان را با مخاطرات جدی روبرو نموده است. به طوری که سازمان جهانی بهداشت، تعداد مرگ و میرِ زودرس ناشی از آلودگی هوای شهری را بیش از 3/1 میلیون نفر در سال 2010 اعلام کرده است. پایش مداوم کیفیت هوا برای تعیین آلاینده‌ها و شناسایی منابع انتشار آن‌ها یکی از راهکارهای اساسی برای کنترل آلودگی هوا به شمار می‌رود. بر این اساس، هدف اصلی مطالعه‌ی حاضر، بررسی و ارزیابی کیفیت بهداشتی هوای شهر ارومیه و معرفی آلاینده‌های مسئول در سال 1390 می‌باشد.

   مواد و روش‌ها :این مطالعه از نوع توصیفی - تحلیلیِ مقطعی می‌باشد که طی آن غلظت لحظه‌ای آلاینده‌های هوا شامل منو اکسید کربن، دی اکسید گوگرد، دی اکسید نیتروژن و ذرات معلق، توسط آنالیزرهای Enviro SA و Ecotec در ایستگاه‌های چهارگانه شهر ارومیه طی سال1390 اندازه گیری شدند. شاخص کیفیت هوا ( AQI ) از طریق درون یابی بین غلظت‌های چهار آلاینده معیار، محاسبه شد و بر مبنای آن، کیفیت بهداشتی هوا در گروه‌های خوب، متوسط، غیربهداشتی برای گروه‌های حساس، غیربهداشتی، خیلی غیربهداشتی و خطرناک طبقه بندی گردید.

   یافته‌ها :نتایج حاصل از شاخص کیفیت هوا حاکی از آن است که کیفیت بهداشتی هوای شهر ارومیه در 334 روز از 359 روزِ بررسی شده در سال 1390 در حد پاک و یا قابل قبول، ولی در 25 روز از حد استاندارد تجاوز کرده است. بر این اساس، کیفیت هوا در 17 روز غیر بهداشتی برای گروه‌های حساس، در3 روز به صورت غیر بهداشتی، در 3روز خیلی غیر بهداشتی و 2روز در رده خطرناک بود.

 نتیجه گیری :ذرات معلق، دی اکسید گوگرد و منو اکسید کربن به ترتیب بیشترین سهم را به عنوان آلاینده مسئولِ آلودگی هوای شهر ارومیه در شرایط غیر استاندارد به عهده داشتند. ریزگردهای ورودی به شمال غرب کشور، بالا بودنِ سرانه خودرو، بروز پدیده اینورژن و استفاده از سوخت‌های فسیلی برای گرمایش، از عوامل اصلی آلودگی هوای ارومیه هستند. مدیریت مشترک با کشورهای همسایه‌ی شمال غربی برای کنترل ذرات در منبع انتشار، بهینه سازی سیستم حمل و نقل عمومی، رعایت استانداردهای زیست محیطی در مدیریت حمل و نقلِ درون شهری، فرهنگ سازی استفاده از عایق‌های حرارتی برای بهینه سازی مصرف انرژی، از مهم‌ترین راهکارهای پیشنهادی برای کنترل آلودگی هوای شهر ارومیه هستند.